مدرسه علمیه حضرت قاسم بن الحسن(ع) تهران

یکی از ارکان دین مبین اسلام، اخلاق است. براساس تعالیم قرآن و روایات و گواهی تاریخ، یکی از عوامل موفقیت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و رشد اسلام عزیز در سرزمین بی تمدن حجاز، اخلاق زیبای نبوی است.

عرب بیابانی بی تمدن، که دختر زنده به گور می کرد، جواب خون را با فقط با خون می داد و از گذشت و ایثار در میانشان اثری نبود، پیامبر چنان دل ها را بهم نزدیک می کند که در جنگ احد، یکی از رزمندگان یادش آمد که یکی از پسر عموهایش مجروح بر زمین افتاده و طبیعتا به آب نیاز دارد. مشکی گرفت و به سمت او حرکت کرد. مشک را به سمت دهانش آورد تا آب بنوشد؛ صدای مجروحی را شنید و اشاره کرد که آب را به ایشان بدهد. سراغ مجروح دوم، رفت؛ ایشان به مجروح سوم، اشاره کرد. به مجروح سوم که رسید؛ شهید شد. وقتی که به مجروح دوم و اولی رسید؛ دید این دو بزرگوار هم شهید شدند. با اینکه شخص مجروح خون از بدنش جاری شده و عطش، همه وجودش را گرفته و شدیدا به آب احتیاج دارد؛ ولی ایثار کرده و به فکر دیگران است. این مکتب نبوی است که افراد بی عاطفه را اینگونه با عاطفه، با محبت، مهربان و دلسوز ساخته است.

خداوند متعال در سوره آل عمران، آیه 159 می فرماید: «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِک؛ رحمت خدا، تو را با خلق، مهربان و خوش خوی گردانید و اگر تند خو و سخت دل بودی؛ مردم از پیرامون تو متفرق می‏شدند». اگر نبی مکرم اسلام خشن، یا زود رنج بود؛ در ارتباط با اعراب که کمترین اطلاعی از نحوه مراوده با دیگران نداشتند؛ با مشکل روبرو می شد. هر روز تعدادی از مردم از اطرافش دور می شدند و یا این که خودش از مردم و جامعه فاصله می گرفت و گوشه نشینی را انتخاب می کرد.

رفتار افرادی که می خواستند ایمان بیاورند و یا مسئله ای بپرسند؛ گاهی اوقات به حدی بیشرمانه بود که برخی از اصحاب پیامبر اجازه می خواستند تا فرد خاطی را ادب کنند. ولی رسول خدا می فرمود: به آن ها آزاری نرسانید.

پیرزنی مسئله ای را از پیامبر پرسید. رسول خدا جواب دادند. تا ده مرتبه همان مسئله را از ایشان می پرسد و پیامبر بدون این که خشم بگیرند و ناراحت شوند؛ در کمال محبت و آرامش جواب می دهند. راوی می گوید: تن صدای پیغمبر در جواب اول و دهم یکی بود و ذره ای خشم یا بلند شدن صدا را در جواب های مختلف پیامبر ندیدم.

به رسول خدا صلی الله علیه و آله خبر رسید که سعد بن معاذ، مرده است. آن حضرت با اصحاب خود آمدند و دستور داد سعد را غسل دهند و خود بر در ایستاد و چون حنوط و کفنش کردند و تابوتش برداشتند؛ رسول خدا بی‏ کفش و رداء، او را تشییع کرد و گاهی سمت راست تابوتش را می گرفت و گاهی سمت چپ آن را، تا به گورش رسانید و خود میان گور او رفت. لحدش را درست کرد و خشت بر او چیده و می فرمود: «سنگ به من دهید و گل بدهید و میان خشتها را گل می زد و چون تمام شد و خاک بر او ریخت و قبرش را ساخت؛ رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: من می دانم کهنه می‏شود و کهنگی به او سرایت می کند؛ ولی خدا دوست دارد هر که کاری انجام می دهد؛ محکمش‏  نماید.

چون از قبرش پرداختند؛ مادر سعد برخاست و گفت: ای سعد بر تو گوارا باد بهشت. رسول خدا فرمود: ای مادر سعد، آرام باش و با پروردگارت قطع مکن. زیرا سعد گرفتار فشار قبر شد. گوید: رسول خدا(ص) برگشت و مردم برگشتند و به آن حضرت گفتند: یا رسول اللَّه ما دیدیم با سعد آن کردی که با احدی نکردی. تو بی‏رداء و کفش دنبال جنازه‏اش، راه رفتی. فرمود: فرشته‏ها بی‏ردا و پای برهنه دنبال او بودند و من به آن ها تأسی کردم. گفتند راست و چپ تابوتش را گرفتی. فرمود دستم به دست جبرئیل بود و هر جا را می گرفت؛ می گرفتم. گفتند تو دستور غسلش را دادی و بر او نماز خواندی و او را با دست خود در گور نهادی و باز هم، فرمودی که سعد فشار قبر دارد؟ فرمود آری! با خاندان خود بداخلاقی می کرد.»(امالی شیخ صدوق، ص 385)

سعدبن معاذ، اهل نماز و روزه بود ولی چون در منزل بد اخلاق بود؛ گرفتار فشار قبر شد. بخصوص که گناهان اخلاقی، معمولا حق الناس است و خداوند از حق الناس نمی گذرد.

در نتیجه اخلاق یکی از ارکان و پایه های اسلام است و پیامبر عظیم الشأن هم، اساس رسالتش را اخلاق معرفی می کند. «بعثت لاتمم مکارم الاخلاق؛ برانگیخته شدم تا اخلاق نیک را به تمام و کمال رسانم»(بحار الأنوار، ج ‏67، ص 372)

احکام الاهی عموما بعد از عبودیت و بندگی، ناظر به اخلاق و روابط حسنه انسان ها با یکدیگر است. در حج که یکی از باشکوه ترین اعمال عبادی است؛ وحدت، همدلی، تعامل با دیگران و فریاد رسی از دیگران به نمایش گذاشته می شود.

در نماز که ستون دین اسلام است، وقتی به جماعت برپا می شود؛ نظم، صمیمیت، صفا و همدلی مشاهده می شود. در سوره حمد، نحوه ارتباط با انسان های هدایت یافته و گمراهان به نمایش گذاشته شده است.   

روزه ماه رمضان که به انسان درس صبر و استقامت در برابر سختی ها، گذشت و ایثار و به فکر گرسنگان بودن را، آموزش می دهد نیز، اشاره به مسائل اخلاقی دارد.

در نتیجه یکی از برکات ماه مبارک رمضان، تقویت اخلاق است. انسان روزه دار، وقتی که می تواند جلوی شکمش را بگیرد و در برابر تشنگی و گرسنگی تحمل داشته باشد؛ قطعا می تواند غضب خود را فرو خورد. می تواند زبان خود را کنترل کند و از گناهانی همچون غیبت، تهمت، دشنام، فحاشی و …. اجتناب نماید.

می تواند در برابر خواسته های سرکش شیطان، مقاومت نماید. انسان روزه دار در طول ماه رمضان، با بهره گیری از این ماه، می تواند بر تمام اعضا و جوارح و افکارش مسلط شود.

از خطبه شعبانیه پیامبر اکرم استفاده می شود که انسان باید در همه ایام به فکر فقرا و گرسنگان باشد و در ماه مبارک رمضان بیشتر.«وَ اذْکُرُوا بِجُوعِکُمْ وَ عَطَشِکُمْ فِیهِ جُوعَ یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ عَطَشَهُ وَ تَصَدَّقُوا عَلَی فَقُرَائِکُمْ وَ مَسَاکِینِکُم، با گرسنگی و تشنگی در ماه مبارک رمضان به یاد تشنگی و گرسنگی قیامت، باشید و به فقرا و مساکین صدقه دهید‏»(وسائل‏ الشیعة، ج  10 ص  313)

«وَقِّرُوا کِبَارَکُمْ وَ ارْحَمُوا صِغَارَکُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَکُم‏؛ به ریش سفیدان و بزرگان احترام  و به کودکان و خردسالان ترحم نمایید. از ارحام و خویشان خبرگیری کنید»(وسائل‏ الشیعة، ج  10 ص  313)

«أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ حَسَّنَ مِنْکُمْ فِی هَذَا الشَّهْرِ خُلُقَهُ کَانَ لَهُ جَوَازٌ عَلَی الصِّرَاطِ یَوْمَ تَزِلُّ فِیهِ الْأَقْدَام‏؛ ای مردم هرکس در این ماه اخلاقش را نیکو نماید، جواز عبور از پل صراط را، در روزی که همه قدم ها می لغزد؛ به دست آورده است.» (وسائل‏ الشیعة، ج  10 ص  313)

بیشترین سفارش نبی مکرم، در این خطبه، بر مسائل اخلاقی است. پس یک روزه دار، باید مراقب رفتار و کردارش باشد و به بهترین نحو، اخلاق خود را به نمایش بگذارد.

منبع : , اختصاصی پایگاه حوزه

رهبر انقلاب اسلامی: «گاهی یک رأی هم مؤثّر است؛ هیچکس نگوید رأی منِ تنها چه تأثیری دارد. گاهی یک رأی یا چند رأی، در سرنوشت یک کشور اثر میگذارد… مهم این است که در روز انتخابات، ان‌شاءالله همه‌ی مردم -زن و مرد، پیر و جوان و هرکس که از لحاظ قانونی میتواند رأی بدهد- بروند و رأی بدهند و انتخابات را پُرشور و پُررونق کنند. هرکس که به نظام اسلامی علاقه دارد، در این انتخابات شرکت خواهد کرد. هرکس که به سربلندی نظام جمهوری اسلامی علاقه‌ای دارد، در این انتخابات شرکت خواهد کرد. پیش‌بینی من این است: آن‌چنان که ما از این ملت بزرگ و آگاه و هوشمند تاکنون حضور در همه‌ی صحنه‌ها را دیده‌ایم، ان‌شاءالله در این انتخابات هم پُرشور و با علاقه شرکت میکند و حضور خودش را اعلام خواهد کرد و در واقع طرفداری‌اش را از اسلام و نظام اسلامی نشان خواهد داد.» ۱۳۷۸/۱۱/۲۶

از حضرت صادق علیه السلام روایت شده: چون ماه شعبان داخل مى شد امام سجاد علیه السلام اصحابش را جمع می نمود و مى فرمود: اى اصحابم، آیا مى دانید این چه ماهى است؟ این ماه شعبان است! و حضرت رسول صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَ اله و سلم مى فرمود: شعبان ماه من است. پس در این ماه براى محبّت پیغمبر خود و براى تقرّب به سوى پروردگار خود روزه بگیر!

بحقّ آن خدایى که جان علىّ بن الحسین به دست قدرت اوست سوگند، که از پدرم حسین بن على عَلیهَاالسَّلام شنیدم که فرمود: شنیدم از امیرالمؤ منین علیه السلام: که هر که ماه شعبان را براى محبّت پیغمبر خدا و تقرّب بسوى خدا روزه بگیرد، خداوند او را دوست خواهد داشت او را به کرامت خود در روز قیامت نزدیک می کند و بهشت را براى او واجب می گرداند.

 * اعمال مشتركه اين ماه چند امر است:

* در هر روزى هفتاد مرتبه بگويد: «أستَغفِرُ اللهَ وَأسألُهُ التَوبة». «1»

* در هر روز، هفتاد مرتبه بگويد: «أستَغفِرُ اللهَ الذي لا إلهَ إلّاهُوَ الرَحمنُ الرَحيمُ، الحَيُ‏ القَيّومُ وَأتوبُ إلَيهِ». «2»

در بعضى روايات: «الحيُّ القيّوم» پيش از «الرحمنُ الرحيمُ» است و عمل به هر دو خوب است. و از روايات استفاده مى‏شود كه بهترين دعاها و اذكار در اين ماه، استغفار است.

* در هر روز، در وقت زوال و در شب نيمه، صلوات شعبانیه را بخواند:

* تصدّق كند در اين ماه اگر چه به نصف دانه خرما باشد، تا حق تعالى بدن او را به آتش جهنم حرام گرداند. و روايت است كه «بهترين اعمال در اين ماه، تصدّق كردن و طلب آمرزش نمودن است». «3»

* در مجموع اين ماه، هزار مرتبه بگويد: «لا إلهَ إلّاالله وَلا نَعبُدُ إلّاإيّاهُ مُخلِصينَ لَه الدين وَلَو كَرِهَ المُشرِكون» كه ثوابِ بسيار دارد؛ از جمله آنكه عبادت هزار ساله در نامه عملش نوشته شود. «4»

* دوشنبه و پنج‏شنبه اين ماه را روزه بگيرد كه بر آورده شود از او بيست حاجت دنيا و بيست حاجت از حاجت ‏هاى آخرت. «5»

* در هر پنج‏شنبه اين ماه، دو ركعت نماز بگزارد در هر ركعت بعد از حمد صد مرتبه توحيد بخواند و بعد از سلام صد مرتبه صلوات بفرستد «6» و روزه‏اش نيز فضيلت دارد و روايت است كه: در هر روز پنج‏شنبه ماه شعبان زينت مى‏كنند آسمان‏ها را، پس ملائكه عرض مى‏كنند: خداوندا! بيامرز روزه داران اين روز را و دعاى ايشان مستجاب گردان. «7»

* در اين ماه، صلواتِ بسيار بفرستد. «8»

* آنكه از روز جمعه آخر ماه تا بقيه ماه بسيار بگويد: «اللهُمَّ إنْ لَم تَكُنْ غَفَرتَ لَنا فيما مَضى‏ مِنْ شَعْبانَ فَاغْفِرْ لَنا فيما بَقِيَ مِنهُ». «9»

*ذكر ايام و ليالى ماه شعبان

*شب اوّل‏

چون هلال را ديد دعاى هلال را بخواند و هفت مرتبه سوره حمد را فراموش نكند و نيّت روزه اين ماه كند و ياد آورد زمان پيغمبر را كه: چون آن حضرت، هلال شعبان را مى‏ديد، امر مى‏فرمود ندا كننده را كه ندا كند در ميان مردم كه اى اهل مدينه! من رسولم از جانب رسول خدا صلى الله عليه و آله به سوى شما و مى‏فرمايد كه شعبان ماه من است، خدا رحمت كند كسى را كه يارى كند مرا بر ماه من.

اميرالمؤمنين عليه السلام فرموده كه از من فوت نشد روزه شعبان از زمانى كه شنيدم منادى رسول خدا، اين ندا را مى‏كند و تا زنده هستم از من فوت نخواهد شد، ان شاء الله. «10»

اعمال شب اول:

اوّل، صد ركعت به حمد و توحيد يك مرتبه و بعد از فراغ، هفتاد مرتبه سوره حمد؛ «11»

دوم، دوازده ركعت به حمد وتوحيد پنج مرتبه؛

سوم، دو ركعت، در هر ركعت بعد ازحمد سى مرتبه توحيد و بعد از سلام بگويد:

«اللهُمَّ هذا عَهدي عِندَك يَومَ القِيامة». «12»

چهارم، دو ركعت نماز كند در هر ركعت بعد از حمد يازده مرتبه توحيد. و اين نماز را در شب دوم و سوم اين ماه نيز بخواند وروزهاى اين شب‏ها را هم روزه بگيرد. «13»

پی نوشت:

  (1). زاد المعاد، ص 49.

(2). اقبال الأعمال، ج 3، ص 295، باب 9، فصل 8.

  (3). اقبال الأعمال، ج 3، ص 294، فصل 8.

 (4). اقبال الأعمال، ج 3، ص 294، باب 9، فصل 9؛ زاد المعاد، ص 56.

 (5). اقبال الأعمال، ج 3، ص 301، باب 9، فصل 11.

(6). اقبال الأعمال، ج 3، ص 301، باب 9، فصل 11.

 (7). اقبال الأعمال، ج 3، ص 301، فصل 11.

 (8). زاد المعاد، ص 49.

 (9). اقبال الأعمال، ج 1، ص 42، باب 3، فصل 2.

(10). مصباح المتهجّد، ص 825؛ اقبال الأعمال، ج 3، ص 288، فصل 2؛ زاد المعاد، 45- 46.

 (11). در مصدر به جاى هفتاد مرتبه بعد از فراغ پنجاه مرتبه ذكر شده است؛ زاد المعاد، ص 85

(12). وروي عن النبي صلى الله عليه و آله: مَن صلّى هذين الركعتين كذلك حفظ من إبليس وجُنودِهِ وأعطاهُ الله ثوابَ الصِدّيقين. (منه)

(13). اقبال الأعمال، ج 3، ص 289- 290، باب 9، فصل 3.

وقايع الايام، ص: 491-494

گم می‌شوم در ازدحام شهر.
خسته‌ام.
نشانی خانه‌ام را به خاطر نمی‌آورم
تشنه‌ام؛
تشنه یک دقیقه آرامش
خسته لحظه‌ای حتّی
چشمانم به دنبال سرپناهی می‌گردد؛
سرپناهی که از این هیاهو دورم کند
خلوتی که در آن به خود بیاندیشم
به نشانی خانه‌ام.
نور سبزی از گلدسته‌های مسجد جامع شهر به چشمم می‌خورد،
بی‌اختیار به سویش کشیده می‌شوم
زمزمه «اَللهُمَّ لَکَ الحمد» به گوشم می‌خورد

نوای «لَکَ المَجْدُ و لَکَ العِزّ»، از خود بی‌خودم می‌کند
چشم که باز می‌کنم، من هستم و خیلِ عاشقان الهی
من هستم و صف به صف تسبیح و نماز و استغاثه
اکنون سه روز است با توام؛
هم‌صحبت تو و هم‌خانه تو.
سه روز است میهمانِ توام و تو همچنان مهربان‌ترین میزبانِ دنیایی.
کم‌کم نشانی خانه‌ام را به یاد می‌آورم:
من اهل ایمان بودم؛ همسایه خورشید
عشق، در دو قدمی من جوانه می‌زد
یقین، پشت خانه‌ام اُردو زده بود
باید بروم.

نویسنده: باران رضایی

آیت الله قرهی در درس اخلاق خود مطالبی درباره ماه رجب بیان کرده که متن آن برای علاقه مندان در ذیل آمده است:

خدا باز هم برای برگشتن، بهانه قرار می دهد. شب جمعه یک شب بود امّا بعد ایّامی را قرار می دهد، شب و روز ماه رجب المرجّب، ماهی که اگر انسان یک عمر گناه کرده باشد با گفتن «اَستَغفِرُاللّه رَبّی وَ اَتوبُ اِلَیه» ذوالجلال والاکرام می فرماید: به عزّت و جلالم گناهانش را می آمرزم. ماهی که پروردگار عالم به عنوان أصب؛ یعنی ریختن رحمت ذوالجلال والاکرام بر بندگانش قرار داد. ذوالجلال والاکرام بندگانش را دوست دارد و به آن ها عشق می ورزد. لذا ماه رجب ماه خدا می شود، که هر کس در این ماه رجب المرجّب بیشتر از همه ایّام استغفار کند، ذوالجلال والاکرام به او علاقه دارد. استغفار یعنی برگشت به سوی خدا، آشتی کنان بین انسان و خدا.

لذا ماه رجب، ماه شستشوی گناهان است و ماه شعبان، ماه پوشیدن لباس تقواست، برای اینکه می خواهیم در ماه مبارک رمضان، به ضیافت الله، به مهمانی خدا برویم. اگر شما را در مهمانی خصوصی و مهم دعوت کردند، رسمش این است انسان بهترین لباسش را بر تن می کند، طبیعی است قبلش آن لباس­های کثیف را می کَنَد و استحمام می­ کند، لباس نو می پوشد، بهترین لباس هایش را در بهترین مجالس می پوشد و وارد آن مجلس می شود.

ماه ضیافت الله در پیش است، ماه مهمانی خدا. ماهی که یک عدّه از اولیاء مثل مقدّس اردبیلی که بالحقّ مقدّس بود، دعوت نامه کتبی را به دست می گرفت. «کُتِبَ عَلَیٛکُمُ الٛصّیام کَما کُتِبَ عَلَی الَذینَ مِنٛ قَبٛلِکُم» [۱] منتها قبلش در ماه رجب باید شستشو کنیم. ماه رجب باید روحمان را پاک کنیم. چرک های روح و این گناهان را با استغفار، روزه و مراقبه بشوییم.

می دانید در ماه رجب المرجّب که ماه حرام است گناه را دو برابر حساب می کنند. دلیل چیست؟

 خدا می گوید: من این ماه را ماه غفران قرار دادم، آن وقت تو گناه می کنی؟ می دانید اگر قتلی انجام شود، اگر ضرب و جرحی باشد، دیه اش دو برابر است. همین طور رحمت هم دو برابر است. اگر کار ثوابی انجام دهی ذوالجلال و الاکرام لطف می کند و آن را دو برابر می کند، گرچه همیشه رحمت ذوالجلال و الاکرام شامل حال بندگان است امّا خدا دوست دارد بندگانش در این ماه جلو بیایند.

حضرت حق یک شبی مثل شب لیلة الرغائب را قرار داد. چه شبی است که یک عدّه از اولیاء در این شب به جایی رسیده اند، به آرزوهایشان رسیده ­اند. چه شبی است که خدا همین طور نقل و نبات بر سر بندگانش می ریزد و رحمتش را نازل می کند، چه شبی است که انسان از این همه لطف خدا، خجل می شود. شب عجیبی است.

ذوالجلال و الاکرام چون دید خود بندگان نمی آیند؛ بهانه درست کرد، ماه رجب را درست کرد و این ماه را، ماه غفران و ماه بازگشت بندگان به طهارت روح قرار داد. ما باید به سمت آشتی کردن با خدا بیاییم. طوری که پاک شویم، ماه شعبان لباس تقوا بپوشیم و بعد خدا بگوید: عزیز دلم! بنده ام! حالا به مهمانی خصوصی بیا. اوّل پاکمان می کند؛ بعد لباس تقوا به تنمان می­ کند، بعد ما را در مهمانی خصوصی می برد.

برای همین است دعای اولیاء فقط این بود: «خدایا! ماه مبارک رمضان را دوباره دریابیم.» طول عمر می خواستند برای درک آن ضیافت الله که عجب ضیافتی برای اولیاء است. عزیزان بوی ماه مبارک رمضان به مشام می رسد. فقط مع الاسف این بو هنوز به مشام ما گناهکاران نمی رسد. خدا این ماه رجب را قرار داد که خودمان را پاک کنیم.

منبع:www.hawzah.net