مدرسه علمیه حضرت قاسم بن الحسن(ع) تهران

چکیده :

یکی از مهم­ترین راه­های ارتباط بین یگانه معبود هستی و انسان، دعا و مناجات است. مناجات یکی از اقسام دعاست. در فرهنگ اصیل و نورانی اسلام، گزاره­های تربیتی فراوانی در قالب دعا و مناجات بیان شده است و یکی از مهم­ترین و ارزشمندترین مناجات­های رسیده از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام، مناجات خمسه عشره است که از حضرت سید الساجدین علیه السلام، صادر شده و دارای پانزده محور درخور توجه و پر محتوا می­باشد. این مناجات علاوه بر اعتبار در محتوا، از جهت سندی نیز دارای اعتبار و اهمیت می­باشد. از مهم­ترین فرازهای این مناجات نورانی، «مناجات مطیعین» است. مسأله­ی «اطاعت» یکی از مهمترین مراحل و حتی اصلی­ترین مرحله از مراتب سلوک الی الله به شمار می­رود و از این جهت دارای ارزش فراوانی است. در این مناجات حضرت زین العابدین علیه السلام «اطاعت» را از مهمترین ارکان دین برشمردند و آن جناب، ویژگیهای ساعین، صالحین، ابرار، سابقین و… را از مهمترین ویژگیهای مطیعین دانسته و مواردی همچون: اخلاص، جهاد در راه خدا، بصیرت، قرب الهی، لذت و شیرینی مناجات و… را از جمله عوامل اطاعت در این سیر الهی می­دانند. ایشان همچنین به موانع اطاعت که شامل: معصیت و نافرمانی، آرزوهای طولانی، حجاب قلب و… است، اشاره فرمودند و در میان مناجات­های خمس عشره «مناجات مطیعین» دارای بیشترین محتوا و مطلب اخلاقی و سیر و سلوکی از نظر امام سجاد علیه السلام می­باشد و همین امر بر اهمیت فراوان «اطاعت» دلالت می­کند.

روش گردآوری داده­های اولیه در این تحقیق، کتابخانه­ای و روش داده­پردازی و تدوین توصیفی ـ تحلیلی است.

واژگان کلیدی: دعا، مناجات مطیعین، مناجات خمسه عشره، امام سجاد علیه السلام.

پژوهشگر : فاطمه مهیرکجوری

جهت مطالعه کامل تحقیق به مؤسسه آموزش عالی حوزوی حضرت قاسم بن الحسن(علیهماالسلام) مراجعه فرمایید.

از حضرت صادق علیه السلام روایت شده: چون ماه شعبان داخل مى شد امام سجاد علیه السلام اصحابش را جمع می نمود و مى فرمود: اى اصحابم، آیا مى دانید این چه ماهى است؟ این ماه شعبان است! و حضرت رسول صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَ اله و سلم مى فرمود: شعبان ماه من است. پس در این ماه براى محبّت پیغمبر خود و براى تقرّب به سوى پروردگار خود روزه بگیر!

بحقّ آن خدایى که جان علىّ بن الحسین به دست قدرت اوست سوگند، که از پدرم حسین بن على عَلیهَاالسَّلام شنیدم که فرمود: شنیدم از امیرالمؤ منین علیه السلام: که هر که ماه شعبان را براى محبّت پیغمبر خدا و تقرّب بسوى خدا روزه بگیرد، خداوند او را دوست خواهد داشت او را به کرامت خود در روز قیامت نزدیک می کند و بهشت را براى او واجب می گرداند.

 * اعمال مشتركه اين ماه چند امر است:

* در هر روزى هفتاد مرتبه بگويد: «أستَغفِرُ اللهَ وَأسألُهُ التَوبة». «1»

* در هر روز، هفتاد مرتبه بگويد: «أستَغفِرُ اللهَ الذي لا إلهَ إلّاهُوَ الرَحمنُ الرَحيمُ، الحَيُ‏ القَيّومُ وَأتوبُ إلَيهِ». «2»

در بعضى روايات: «الحيُّ القيّوم» پيش از «الرحمنُ الرحيمُ» است و عمل به هر دو خوب است. و از روايات استفاده مى‏شود كه بهترين دعاها و اذكار در اين ماه، استغفار است.

* در هر روز، در وقت زوال و در شب نيمه، صلوات شعبانیه را بخواند:

* تصدّق كند در اين ماه اگر چه به نصف دانه خرما باشد، تا حق تعالى بدن او را به آتش جهنم حرام گرداند. و روايت است كه «بهترين اعمال در اين ماه، تصدّق كردن و طلب آمرزش نمودن است». «3»

* در مجموع اين ماه، هزار مرتبه بگويد: «لا إلهَ إلّاالله وَلا نَعبُدُ إلّاإيّاهُ مُخلِصينَ لَه الدين وَلَو كَرِهَ المُشرِكون» كه ثوابِ بسيار دارد؛ از جمله آنكه عبادت هزار ساله در نامه عملش نوشته شود. «4»

* دوشنبه و پنج‏شنبه اين ماه را روزه بگيرد كه بر آورده شود از او بيست حاجت دنيا و بيست حاجت از حاجت ‏هاى آخرت. «5»

* در هر پنج‏شنبه اين ماه، دو ركعت نماز بگزارد در هر ركعت بعد از حمد صد مرتبه توحيد بخواند و بعد از سلام صد مرتبه صلوات بفرستد «6» و روزه‏اش نيز فضيلت دارد و روايت است كه: در هر روز پنج‏شنبه ماه شعبان زينت مى‏كنند آسمان‏ها را، پس ملائكه عرض مى‏كنند: خداوندا! بيامرز روزه داران اين روز را و دعاى ايشان مستجاب گردان. «7»

* در اين ماه، صلواتِ بسيار بفرستد. «8»

* آنكه از روز جمعه آخر ماه تا بقيه ماه بسيار بگويد: «اللهُمَّ إنْ لَم تَكُنْ غَفَرتَ لَنا فيما مَضى‏ مِنْ شَعْبانَ فَاغْفِرْ لَنا فيما بَقِيَ مِنهُ». «9»

*ذكر ايام و ليالى ماه شعبان

*شب اوّل‏

چون هلال را ديد دعاى هلال را بخواند و هفت مرتبه سوره حمد را فراموش نكند و نيّت روزه اين ماه كند و ياد آورد زمان پيغمبر را كه: چون آن حضرت، هلال شعبان را مى‏ديد، امر مى‏فرمود ندا كننده را كه ندا كند در ميان مردم كه اى اهل مدينه! من رسولم از جانب رسول خدا صلى الله عليه و آله به سوى شما و مى‏فرمايد كه شعبان ماه من است، خدا رحمت كند كسى را كه يارى كند مرا بر ماه من.

اميرالمؤمنين عليه السلام فرموده كه از من فوت نشد روزه شعبان از زمانى كه شنيدم منادى رسول خدا، اين ندا را مى‏كند و تا زنده هستم از من فوت نخواهد شد، ان شاء الله. «10»

اعمال شب اول:

اوّل، صد ركعت به حمد و توحيد يك مرتبه و بعد از فراغ، هفتاد مرتبه سوره حمد؛ «11»

دوم، دوازده ركعت به حمد وتوحيد پنج مرتبه؛

سوم، دو ركعت، در هر ركعت بعد ازحمد سى مرتبه توحيد و بعد از سلام بگويد:

«اللهُمَّ هذا عَهدي عِندَك يَومَ القِيامة». «12»

چهارم، دو ركعت نماز كند در هر ركعت بعد از حمد يازده مرتبه توحيد. و اين نماز را در شب دوم و سوم اين ماه نيز بخواند وروزهاى اين شب‏ها را هم روزه بگيرد. «13»

پی نوشت:

  (1). زاد المعاد، ص 49.

(2). اقبال الأعمال، ج 3، ص 295، باب 9، فصل 8.

  (3). اقبال الأعمال، ج 3، ص 294، فصل 8.

 (4). اقبال الأعمال، ج 3، ص 294، باب 9، فصل 9؛ زاد المعاد، ص 56.

 (5). اقبال الأعمال، ج 3، ص 301، باب 9، فصل 11.

(6). اقبال الأعمال، ج 3، ص 301، باب 9، فصل 11.

 (7). اقبال الأعمال، ج 3، ص 301، فصل 11.

 (8). زاد المعاد، ص 49.

 (9). اقبال الأعمال، ج 1، ص 42، باب 3، فصل 2.

(10). مصباح المتهجّد، ص 825؛ اقبال الأعمال، ج 3، ص 288، فصل 2؛ زاد المعاد، 45- 46.

 (11). در مصدر به جاى هفتاد مرتبه بعد از فراغ پنجاه مرتبه ذكر شده است؛ زاد المعاد، ص 85

(12). وروي عن النبي صلى الله عليه و آله: مَن صلّى هذين الركعتين كذلك حفظ من إبليس وجُنودِهِ وأعطاهُ الله ثوابَ الصِدّيقين. (منه)

(13). اقبال الأعمال، ج 3، ص 289- 290، باب 9، فصل 3.

وقايع الايام، ص: 491-494

مسابقه پژوهشی کتابخوانی به مناسبت نیمه شعبان

واحد پژوهش مدرسه علمیه قاسم بن الحسن (علیهماالسلام) به مناسبت نیمه شعبان مسابقه کتابخوانی برگزار مینماید.

لطفاً پاسخ سوالات را همراه مشخصات به ایمیل مدرسه حضرت قاسم بن الحسن(علیهماالسلام) ارسال نمائید.

Pazhooheshhgh۳۱۳@chmail.ir

نام ونام خانوادگی:                           نام  شهر:                         شماره تماس:

زمان پاسخگویی: ۱0/2/۱۳۹6 

خلاصه کتاب انسان کامل  در فایل pdf  بارگزاری شده است.خلاصه کتاب

۱ – انسان کامل کسی است که ……….. روی او اثر نمی گذارد .

الف) جریان های اجتماعی              ب) حوادث                ج) شرایط زندگی                   

۲ – روز قیامت فقط یک گروه به صورت ………… محشور می شوند . زیرا مردم در روز قیامت مطابق اخلاقیات و خواسته هایشان محشور می شوند .

الف)حیوان                ب)میمون                  ج) انسان            

۳ – بعضی می‌گویند همینکه کار خوبی انجام دهی کافی است و اگر…….. هم نکردی عیبی ندارد و این اصلاً درست نیست.

الف)عبادت            ب)اطاعت          ج) بندگی        

۴ – از نظر اسلام ، انسان کسی است که ……………

۵ – تعریف انسان کامل را بنویسید .

۶ – فرق خوارج و قاسطین از نظر حضرت امیرالمومنین علی (علیه السلام) چیست؟

۷ – راه های شناخت انسان کامل از نظر اسلام را توضیح دهید ؟

به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حضرت آیت الله جوادی آملی در جلسه سوم از تفسیر سوره مبارکه قمر بیان داشتند:

اگر انسان يك وقت يك جا نشسته ناگهان خلاف و گناه بيست سال قبل یا سي سال قبلش يادش ‌آيد، اين فرد بايد خدا را شكر كند كه به يادش انداخته تا استغفار كند.

ایشان ادامه دادند: در مورد توبه كردن نه رو به قبله بودن لازم است، نه غسل لازم است، بلکه فرد می تواند همان‌جا بگويد خدايا بد كردم! اشتباه كردم! مرا ببخش! اين روايتي است كه مرحوم مجلسي آن را نقل كرده، فرمود اگر يك وقت انسان در مجلسي که نشسته، گناهي که چندين سال قبل كرده به يادش آمده بايد خدا را شكر كند كه يادش آمده و استغفار كند. خدا كه قريب‌الاجابه است، سريع‌الرضاست، الآن هم گناه فرد را به یاد او انداخته تا استغفار كند.

معظم له در ادامه با اشاره به روایتی از حضرت سيدالشهداء(علیه السلام) اذعان داشتند: حضرت سيدالشهداء(ع) می فرماید دينداری خيلي از مردم مانند جویدن آدامس است! آدامس اثرش چيست؟ يك مقداري انسان آن را مي‌جود، وقتي به صورت تفاله شد، آن را دور مي‌اندازد. حضرت فرمود: «النَّاسَ‏ عَبِيدُ الدُّنْيَا وَ الدِّينُ لَعْقٌ عَلَي أَلْسِنَتِهِمْ‏ يَحُوطُونَهُ مَا دَرَّتْ مَعَايِشُهُمْ فَإِذَا مُحِّصُوا بِالْبَلَاءِ قَلَّ الدَّيَّانُون» فرمود برخی اسلامشان مانند آدامسي است که تا در كام اينها مَزه دارد آن را مي‌جوند، اما وقتی مزه خود را از دست داد آن را دور مي‌اندازند. چرا که به تعبیر امام، ایمانی در درون آنها نيست، بلکه فقط در همين محدوده زبان آنها است؛ خلاصه اسلام آنها در لسان است نه حلق

جستاری کوتاه بر ریشه‌های یک حکم:

چرا واردات کالاهای مشابه داخلی حرام است؟

سال گذشته بود که رهبر انقلاب از تولید ملی به عنوان امری مقدس و باارزش یاد کردند و همه‌ی آحاد و اقشار مردم را به تقویت آن به هر طریق ممکن دعوت کردند. در این میان ایشان بر نقش مصرف‌کنندگان که تمامی مردم را دربرمی‌گیرد تأکید ویژه‌ای فرمودند و گفتند عمده مردمند و خود راه مصرف کالاهای خارجی را ببندند. اما در بیانات خود در ابتدای سال ۹۶ در حرم مطهر رضوی که به نوعی نقشه راه سال را نیز ترسیم می‌نماید، ایشان با ذکر دو مسئله‌ی مهم در تولید که عبارت بود از مسئله‌ی ورادات و مسئله‌ی قاچاق، چنین فرمودند: «واردات کالاهایی که در داخل به‌قدر کافی تولید میشود، بایستی به‌صورت یک حرام شرعی و قانونی شناخته بشود.»

به نظر می‌رسد که اولاً در اینجا مخاطب در امر مبارزه با قاچاق و واردات، مسئولین نظام و به‌ویژه قوه‌ی مجریه در مقام اجراست و نه عموم مردم. این بدان معناست که مطالبه از مردم به سمت مطالبه از مسئولین در بیان رهبر انقلاب صورت پذیرفته‌است که شاید از یک‌سو، نشان‌گر توجه مردم در مصرف تولیدات داخلی، و از سویی دیگر، اقدامات ضعیف مسئولین در این امر باشد.

ثانیاً قطعاً عبارت «حرام شرعی و قانونی» ، بار معنایی و حقوقی خاصی دارد که شاید تاکنون در بیانات معظم‌له مسبوق به سابقه نبوده باشد. از این رو برخی آن‌را به مثابه‌ی «فتوا» و برخی نیز به مثابه‌ی یک «حکم حکومتی» تلقی کرده‌اند. در واقع از آنجا که دولت در نظام اقتصادی موجود کشور، به عنوان بزرگ‌ترین مجری و ناظر، مصرف‌کننده و تقاضاکننده‌ی کالاها و خدمات به حساب می‌آید و سهم آن از مجموع درآمدهای ملی کشور (تولید ناخالص داخلی)، سهمی فائق بر بخش مصارف خصوصی و سرمایه‌گذاری و نیز بخش تجارت خارجی است، از این‌رو شاید تکیه‌ی اصلی این بیان رهبر انقلاب بر مسئولین نظام و بویژه قوه‌ی مقننه و مجریه برای مقابله با امر واردات بجای تکیه بر مصرف از همین جهت باشد که تا بحث لزوم مصرف تولیدات داخلی و منع مصرف تولیدات خارجی دارای مشابه داخلی به میزان کافی، آن هم از طریق کنترل مبادی ورودی کالا که وظیفه‌ی خاص دولت و مجموعه‌ی حاکمیت است به درستی و با حساسیت و قاطعیت، پیگیری نشود، انتظار بهبود تولیدات ملی و تقویت و ترویج مصرف محصولات داخلی به سرانجام و نتیجه‌ی مطلوب نخواهد رسید. لذا ایشان با درک این مهم و علیرغم نقش تعیین‌کننده‌ی ترجیحات و تصمیمات مصرف‌کنندگان داخلی یا همان عموم مردم در تقویت کالای داخلی، بر مقابله‌ی جدی و قاطع مسئولان در امر واردات تأکید نموده‌اند.

نمونه‌های از این دست فتاوی در مورد واردات
این البته اولین باری نیست که یک عالم و فقیه، چنین حکمی را می‌دهند. اگر نگاهی به تاریخ این سرزمین و بویژه تاریخ معاصر ایران بیندازیم به وضوح به مواردی برمی‌خوریم که حاکی از نگاه خاص و نافذ علمای بابصیرت در مورد امر تولید ملی است. این امر به‌ویژه با اقدام جریان‌ساز فتوای تحریم مصرف تنباکو توسط مرجع تقلید بزرگ آن زمان یعنی مرحوم میرزای بزرگ شیرازی به منصه‌ی ظهور رسید که به استعمار شرکت‌های انگلیسی و به‌ویژه شرکت معروف رژی در ایران که بازار تنباکو را در انحصار خویش داشت، خاتمه داد.

حکم تحریم تنباکو، به‌واسطه‌ی وسعت نفوذ این مرجع بزرگ و حکم شدید و بی‌سابقه مبنی بر حرمت و در حکم محاربه با امام زمان بودن، جریان‌ساز و تحول‌آفرین شد و نقطه‌ی عطفی در مبارزات علیه استعماگری‌های بیگانگان در کشور که عمدتاً از طریق واردات در پی ضربه زدن به اقتصاد کشور بودند به حساب آمد، به‌طوری‌که تا قبل از آن شاید اشکالات و پیامدهای معامله با اجانب و بیگانگان و سلطه‌ی اقتصادی ایشان بر سرزمین چندان بر عموم مردم روشن و واضح نبود و در موارد بسیاری نیز دولت وقت با این معاملات همراهی می‌کردند. اما صدور این فتوا هم دخالت شریعت در برابر سلطه‌‌ی بیگانگان را در امور اقتصادی نشان داد و هم راه را بر مظاهر و عرصه‌های دیگر تهاجم اقتصادی بیگانگان و سلطه‌ورزی ایشان در این کشور مسدود نمود.

سه سال قبل از این فتوا نیز در سؤال و جوابی که بین شهید شیخ فضل‌الله نوری و میرزای بزرگ شیرازی در مورد سد نفوذ اقتصادی اجانب و بلاد کفر در آن زمان به‌ویژه روس و انگلیس از طریق تحریم مواردی چون قند و چاهی و غیره، صورت پذیرفته بود، ایشان آن‌را از باب سیاست و مصالح عامه برشمرده و تکلیف اصلی را بر دوش دولت و مسلمانان صاحبان نفوذ دانسته بودند و مردم را به تحریم کالاهای بیگانه تشویق کردند. جالب اینجاست که این عالم مجاهد بزرگ، نقش دولت را علیرغم نقش مردم، مهم‌تر و تعیین‌کننده‌تر می‌داند: «در عهده‌ی هر دو [دولت و ملت] است که به اعانت یکدیگر دین و دنیای عباد را حراست کرده… و با تقاعد و کوتاهی از یکی امر، معوق و رعیت به امثال این بلاها [تسلط کفار بر اقتصاد مسلمین] مبتلا می‌شوند و چونکه از ملت جز گفتن و تحریص و تخویف و تهدید، امری دیگر برنمی‌آید و انفاذ و اجرا با دولت است؛ تا از دولت کمال همراهی را نبیند، اقدام نمی‌تواند نمود و اگر ببیند که به تکلیف لازم خود اقدام دارد و درصدد بیرون آمدن از عهده‌ی آن کماینبغی می‌باشد البته ملت آنچه را شایسته‌ی اوست خواهد کرد و چگونه نکند؟»

بیست سال بعد آخوند خراسانی مرجع بزرگ شیعیان نیز مصرف کالاهای خارجی در سرزمین‌های اسلامی را موجب از میان رفتن ثروت کشور و منابع داخلی و فقر و فلاکت امت و تسلط کفار بر مسلمین و نیز از بین رفتن استقلال مملکت و حتی تخریب دین دانستند و تلاش مردم از همه‌ی اصناف در جهت تحریم آن‌را، جهاد اقتصادی در رکاب امام زمان (عج) بر شمردند.
نگاهی به مواضع و فتاوا و نیز سیره‌ی علمای بصیر، حاکی از اراده‌ی جدی و عزم پرحزم ایشان برای مقابله با نفوذ و سلطه‌‌ی بیگانگان به‌ویژه بلاد کفر بر بلاد اسلامی است. بیش از بیست سند و متن تاریخی حاوی مواضع و فتاوای علمای اعلام بویژه در تاریخ مشروطیت وجود دارد که به امر تحریم کالاهای بیگانگان و ترویج مصرف محصولات وطنی مستقیماً می‌پردازد. مبنای فقهی این موضوع را شاید بتوان در قاعده‌ نفی سبیل دانست. قاعدۀ نفى سبیل از قواعد مهم فقه اسلامى و مستند به آیۀ شریفۀ «وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً» (سوره نساء/۱۴۱) است. در این آیه، شارع مقدس در مقام تشریع و در مقام قانون‌گذارى و در مقام بیان یک قاعدۀ کلى در جامعۀ اسلامى است. هر قرارداد و هر چیزى که سبب استیلاى کافر بر مسلم شود منفى است. بنابراین، قاعدۀ نفى السبیل بر ادلۀ اولیه و احکام حکومت ناظر است. این امر در مورد معاملات و قراردادهای اقتصادی و تجاری با بیگانگان به‌ویژه کفار بسیار بارز و روشن است چرا که هرگونه وابستگی اقتصادی بدون مابه‌ازای مشخص در برابر آن، موجبات وابستگی سیاسی و حاکمیتی را هم فراهم می‌آورد.

تقویت اقتصاد ملی
از سویی دیگر، برای رفع نیازهای مادی و معنوی مسلمین در تمامی شئون، بایست اقتصاد جامعه‌ی اسلامی از قوت و ثروت فراوانی برخوردار باشد. بدون آن، نه نیازهای داخلی رفع خواهد شد و نه اقتدار و عزت جامعه‌ی اسلامی رقم خواهد خورد. چراکه واردات کالاهایی که در داخل تولید می‌شوند و نیازی به واردات آن نیست از سویی موجب ورشکستگی کارخانجات داخلی و در نتیجه بیکاری بخشی از جامعه‌ مسلمین می‌شود، و از سویی دیگر، موجب وابستگی بیشتر کشور به بیگانگان خواهد شد که همین امر، ممکن است زمینه‌ساز ضربه‌زدن، نفوذ و تسلط بر کشور را فراهم کند.

در واقع این مبنا از یک حیث، بخشی از همان عدم وابستگی و سلطه‌پذیری از کفار را در مبنای نفی سبیل دربردارد و بخش دیگر آن برمی‌گردد به تأمین نیازها و حوائج و رفاه مسلمین و برخورداری عموم جامعه‌ی اسلامی از مواهب و نعمت‌های خدادادی. شهید مطهری با تمثیل زیبایی، اقتصاد جامعه‌ی اسلامی را به بدن انسان تشبیه کرده و ثروت را در حکم خون جاری در بدن می‌داند و می‌نویسد: یکى از اصول اولیه اقتصاد سالم حیات و قابلیت رشد و نموّ ثروت است، همان‌طورى که از شرایط اولیه یک اجتماع سالم اقتصاد سالم است… جامعه باید بنیه اقتصادى سالمى داشته باشد، مبتلا به کم خونى اقتصادى نباشد و اگرنه، مانند یک مریض کم خون و یا مریضى که دستگاه قلب و جهاز دمویّه‌اش خراب است همیشه مریض خواهد بود. گمان نمى‌رود هیچ عالم و بلکه هیچ عاقلى منکر لزوم و ضرورت اقتصاد سالم باشد.» ایشان سپس یکی از اهداف اسلام را نفی سبیل دانسته و آن‌را به‌واسطه‌ی دسترسی به اقتصاد سالم قابل تحقق می‌داند و می‌نویسد: «از نظر اسلام هدف‌هاى اسلامى بدون اقتصاد سالم غیرقابل تأمین است. اسلام مى‌خواهد که غیر مسلمان در مسلمان تسلط و نفوذ نداشته باشد. این هدف هنگامى میسر است که ملت مسلمان در اقتصاد نیازمند نباشد و دستش به طرف غیر مسلمان دراز نباشد، والا نیازمندى ملازم است با اسارت و بردگى، ولو آنکه اسم بردگى در کار نباشد. هر ملتى که از لحاظ اقتصاد دستش به طرف ملت دیگر دراز باشد اسیر و برده او است.»

جالب‌تر اینکه تمامی این حساسیت‌ها بر استقلال اقتصادی مملکت و بیرون آوردن آن از دستبرد بیگانگان در شرایطی رقم می‌خورد که توان تولیدی آن زمان کشور نسبت به کشورهای صنعتی پیشرفته همچون انگلیس، روسیه، پرتغال و اسپانیا و مانند آن، به شدت نازل بود و حال آنکه در شرایط فعلی، کشور به هفدهمین اقتصاد بزرگ دنیا مبدل شده‌است و در بسیاری از محصولات تولیدی توان رقابت با کشورهای خارجی را داشته و دارای مزیت رقابتی و نسبی هست و نیز صادرات قابل توجهی به بیرون از مرزهای خود دارد. در واقع در چنین شرایطی سخن از محدودکردن واردات نمی‌تواند آن‌چنان مشکل خاصی حتی برای مصرف‌کنندگان به‌وجود آورد.

بنابراین مسئولان و در رأس آنان دولت‌مردان و نمایندگان مردم در مجلس می‌بایست تمامی مقدمات لازم برای اجرای قاطعانه و سریع و دقیق حکم ممنوعیت واردات را فراهم سازند تا دیگر شاهد واردات کالاهای مصرفی غیرضرور، کالاهای دارای مشابه داخلی و دارای توان تولید داخل و نیز کالاهای ضروری و استراتژیک مورد نیاز که می‌بایست در داخل تولید شوند نباشیم.