مدرسه علمیه حضرت قاسم بن الحسن(ع) تهران

أَلا بِذِكرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ القُلُوبُ

آیه‌ی مبارکه، ترجمه و نشانی‌ آن به شرح ذیل است:

«الَّذينَ آمَنُوا وَ تَطمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكرِ اللَّهِ أَلا بِذِكرِ اللَّهِ تَطمَئِنُّ القُلُوبُ» (الرعد - 28)

ترجمه: آنها كسانى هستند كه ايمان آورده و دلهايشان به ياد خدا آرامش مى‏گيرد، آگاه باشيد كه تنها با ياد خدا دلها آرامش پيدا مى‏كند.

الف - ابتدا دقت شود که منظور از «ذکر»، تلفظ زبانی یا «ورد» نیست. نه اسلام دین «ورد» است و نه قرآن کریم و حکیم کتاب «اوراد». بلکه معنای «ذکر» یاد و یادآوری است. چنان چه هم دیگر را در مواردی «متذکر» می‌شویم تا یادمان نرود. لذا قرائت این آیه و یا آیات دیگر، اگر صرف قرائت باشد و موجب تذکر و توجه و نیز ایمان و عمل نگردد، نه تنها هیچ سودی ندارد، بلکه می‌تواند موجب ضرر هم باشد…

ب - آیا قرآن کریم نیز مانند هر چیز دیگری، می‌تواند مفید یا مضر باشد. و نتیجه قرائت یا مطالعه و … کاملاً بستگی به رجوع کننده دارد. مثل هر کتاب و یا حتی هر علم و شیء دیگری. با علم و تکنولوژی هسته‌ای، می‌تواند تولید انرژی نموده و یا داروهای شفا بخش ساخت و می‌توان بمب اتمی تولید کرد. لذا خداوند متعال در مورد همه‌ی آیات کریمه‌ی قرآن مجید می‌فرماید:

«وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنينَ وَ لا يَزيدُ الظَّالِمينَ إِلاَّ خَساراً» (الإسراء - 82)

ترجمه: و ما آنچه از قرآن فرستيم شفاى دل و رحمت الهى بر اهل ايمان است، ليكن كافران را به جز زيان چيزى نخواهد افزود.

به عنوان مثال: پیامبران همگی از آیات الهی هستند. معجزه‌ی حضرت موسی (ع) موجب هدایت جاهلان جادوگر می‌شود، اما فرعون با دیدن این معجزه، بر کفرش افزوده شد. پیامبر اسلام (ص) موجب هدایت بسیاری از انسان‌های عصر خود و اعصار بعدی گردید، اما همین قرآن مورد عناد و لجاجت بیشتر کفار و ظالمین می‌گردد.

ب - گاه برای اغلب ما دنیا و اشتغالات آن سبب فراموشی خدا، خودمان، هدف از خلقت، مسیر و معاد می‌گردد. فراموشی خداوند متعال نیز سبب تزلزل و احساس تنهایی در رفع مشکلات و بالتبع اضطراب می‌گردد و یاد خدا و توکل به او، این اضطراب را به آرامش مبدل می‌سازد. لذا در آیه‌ی مذکور نیز شاهدیم که خداوند متعال می‌فرماید: مؤمنین، دلشان به خداوند متعال گرم و آرام است. چون به او ایمان و توکل دارند، می‌دانند از کجا آمده و به کجا می‌روند و چگونه باید بروند. و همین «یاد» و «توکل» مستمر سبب می‌گردد که نوسات زندگی موجب تزلزل و اضطراب آنها نگردد. آنها نه با ثروت خوشحال و مغرور و ظالم می‌شوند و نه با فقر، نگران، ترسان، دزد و … می‌شوند. نه جوانی و سلامتی فریبشان می‌دهد، نه پیری و سالخوردگی سبب یأس و از دست دادن نشاط زندگی‌شان می‌گردد و …، بلکه همیشه یاد خدا را در دل دارند و به همین دلیل همیشه ثابت قدم، مطمئن، استوار، با نشاط و پویا هستند. و بعد خداوند متذکر می‌شود که «فقط یاد خداست که سبب آرامش دل می‌گردد» چرا که هر چیزی به جز او، خودش هم نیازمند، متزلزل و فانی است و نمی‌تواند موجبات اطمینان قلبی را فراهم نماید.

ج - پس همه‌ی آیات الهی موجب «اطمینان قلب» است، به شرطی که انسان با قرائت آنها ایمان بیاورد و عمل نماید. و گرنه اگر کسی روزی صد بار هم کل قرآن کریم و یا یک آیه و یا ذکری مانند «سبحان‌الله»، «لا إله الا الله» را بیان دارد، اما اصلاً نفهمد که چه می‌گوید، دلش هم به یاد خدا نباشد و اثر این یاد در رفتار و زندگی‌اش تجلی نکند، هیچ بهره‌ای از این اذکار نمی‌برد. چنان چه خوارج در قدیم و یا وهابی‌ها در عصر خودمان نیز زیاد نماز و قرآن می‌خوانند و در مکه نیز نمازهایشان را به جماعت و در کنار کعبه می‌خوانند، اما به جای هدایت شدن، گمراه‌تر نیز می‌گردند.

منبع: www. oonsbaquran.blogfa.com