مدرسه علمیه حضرت قاسم بن الحسن(ع) تهران

چکیده تحقیق: دیدگاه های امام سجاد علیه السلام در: مناجات الخائفین

یکی از مهم ترین راه های ارتباط بین خالق هستی و انسان، دعا و مناجات است. مناجات یکی از اقسام دعاست و به حالتی گفته می شود که انسان با خدای خویش به نجوی می نشیند. در فرهنگ اصیل اسلامی، گزاره های تربیتی فراوانی در قالب دعا و مناجات بیان شده است. یکی از مهم ترین و ارزشمندترین مناجات های رسیده از اهل بیت علیهم السلام، مناجات خمسه عشره است. این مناجات از زبان مبارک امام سجاد علیه السلام صادر شده است و مشتمل بر پانزده محورِ در خور توجه و پر محتوی است. این مناجات علاوه بر اعتبار محتوایی، دارای اعتبار سندی نیز می باشد. از مهم ترین فرازهای این مناجات نورانی، “مناجات الخـائفـیـن” است. مسأله ی «خوف» از آن جهت که از مراحل اصلی سلوک اخلاقی به شمار می رود، دارای ارزش فراوانی است. در واقع، خوف به معنای ناراحتی و ترس درونی از مجازاتی است که انسان به خاطر ارتکاب گناه یا تقصیر در طاعات، انتظارش را دارد. حضرت امام سجاد علیه السلام در این مناجات شریف، گناه، سوء عاقبت، ظلم، مرگ، خشم الهی و… را از متعلَّقات خوف معرفی می نمایند. آن جناب، معرفت الهی، تفکّر در شدت عذاب، توجه به عاقبت گذشتگان را از مهم ترین عوامل خوف و بی ایمانی و امید کاذب را از مهم ترین موانع خوف بر می شمارند. از دیدگاه ایشان، خوف دارای مراتبی چون: خوف عامه، خاصه، اخصّ و اولیاء الله است. از نظر امام، خوف از زاویه دیگری به ممدوح و مذموم قابل تقسیم است. حضرت امام، ایمان قلبی، اخلاص، اشتیاق به وصال و… را از مهم ترین ویژگی های خائفین و عمل نیکو، عبرت آموزی و امید داشتن به رحمت الهی را از ثمرات شیرین خوف می دانند. حاصل آنکه امام سجاد علیه السلام در این مناجات به بهترین نحو به تبیین موضوع اخلاقی و تربیتی خوف پرداخته اند و به رغم اینکه خود عصمت داشته و از گناه بری هستند آن را چراغ روشنی برای هدایت انسان های حقیقت جو قرار داده اند . روش گردآوری داده های اولیه در این تحقیق، کتابخانه ای و روش داده پردازی و تدوین، توصیفی ـ تحلیلی است.

استاد راهنما: سرکار خانم فریبا شهیدی فر

پژوهشگر: زهرا بابایی

جهت مطالعه کامل این تحقیق به مدرسه حضرت قاسم بن الحسن(ع) مراجعه فرمایید.