مدرسه علمیه حضرت قاسم بن الحسن(ع) تهران

سخن امام خمینى درباره دعا 

تمام عبادات وسیله است . تمام ادعیه وسیله است . همه وسیله ها براى این است كه انسان لبابش ظاهر بشود آنكه بالقوه است و لب انسان است به فعلیت برسد، و انسان بشود؛ انسان بالقوه ، انسان بالفعل ، انسان طبیعى ، انسان الهى بشود، به طورى كه همه چیزش الهى شود؛ هر چه مى بیند، حق ببیند. انبیا هم براى همین آمده اند.

مردم را نباید از دعا جدا كرد. نباید گفت حالا كه ما رسیدیم كه قرآن را مى خواهیم بخوانیم ، پس دعا هیچ . خیر! مردم باید با دعا، به خدا انس پیدا كنند.

آنها كه انس به خدا دارند، دنیا در نظر آنها این طور جلوه ندارد؛ كسانى هستند كه براى خودشان ارزش شمشیر زدند، كسانى كه همین ادعیه را مى خواندند و همین حالات را داشتند، آنان براى خدا شمشیر مى زدند. نباید مردم را از این بركاتى كه هست ، جدا كرد. قرآن و دعا از هم جدا نیستند؛ مثل اینكه پیغمبر هم از قرآن جدا نیست .

… قرآن هم به آن قدرى كه وارد شده است ، مثل سفره ییست كه هر كس به اندازه ى خودش باید از آن استفاده كند. براى یك دسته نیست ، براى همه است ، مال همه مردم است ؛ همه مردم باید از آن استفاده كنند، هر كس به اندازه ى خودش . ادعیه هم همین طور است ؛ ادعیه ى ائمه (علیهم السلام ).

این قدر معارف در ادعیه هست . ادعیه لسان قرآن مى باشد.

دعاها شارح قرآن هستند، راجع به مسائلى كه دیگران دستشان به آنها نمى رسد؛ ائمه ى طاهرین بسیارى از مسائل را با لسان ادعیه بیان فرموده اند.

لسان ادعیه با لسان هاى دیگرى كه آن بزگواران داشتند و احكام را بیان مى فرمودند، خیلى فرق دارد. اكثر مسائل روحانى ، مسائل ماوراى طبیعت و آنچه را كه مربوط به معرفة الله است ، با لسان ادعیه بیان فرموده اند. ولى ما ادعیه را تا آخر مى خوانیم ، و متاءسفانه به این معانى توجه ندارید.(1)

… همین دعاها، همین توجهات به خدا، انسان را به مبداء غیبى متوجه مى كند، و نه تنها مانع فعالیت نمى شود، بلكه فعالیت هم مى آورد؛ فعالیتى كه براى خودش نیست ، براى بندگان خداست ، و مى فهمد كه فعالیت براى بندگان خدا، خدمت به خداست  .

اینهایى كه از كتب ادعیه انتقاد مى كنند، براى این است كه نمى دانند این كتب ادعیه چه طور انسان مى سازد؛ نمى دانند این دعاهایى كه از ائمه وارد شده ، مثل : مناجات شعبانیه ، دعاى كمیل ، دعاى عرفه ، سمات و غیره ، چه جور انسان درست مى كنند…

آنها كه براى دور كردن مردم از ادعیه ، كتب دعا را آتش مى زدند و روزى را براى آتش سوزى كتاب عرفانى و دعا داشتند، نمى فهمیدند دعا یعنى چه ؛ تاءثیر دعا را در نفوس انسان نمى دانستند؛ نمى دانستند كه همه خیرات و بركات از همین دعا خواندن هاست.(2)

واز هین روست كه مى بینیم حضرت امام در آغاز تبعید به تركیه ، در یكى از اولین نامه هایى كه براى خانواده ى خود كه در ایران بودند، نوشت ، از آنها خواست كتاب مفاتیح و صحیفه ى سجادیه برایش بفرستند، و هیچ گاه از این امر همچون سایر ابعاد اسلام غافل نبوده است .(3)

و نیز یكى از اساتید معروف اخلاق حوزه ى علمیه ى قم فرمودند: هنگامى كه امام خمینى در فرانسه بودند، سه نامه به سه نفر از علماى قم نوشتند و فرمودند: انقلاب ما نیاز به دعا دارد. براى پیروزى انقلاب دعا كنید!

علامه امینى (رحمة الله ) مى گوید: اسلام براى مسلمانان مدرسه یى تاءسیس ‍ كرده است ، كه در این مدرسه دو لنگه ى آن در عالم لنگه ندارد: یكى دعا، و دیگرى زیارت .

درخواست توفیق دعا

انسان در انجام كارهاى خیر، نیاز به عنایت و توفیق از جانب خداوند بزرگ دارد، و تا توفیق خدایى شامل حال او نشود، به انجام كارهاى خداپسندانه موفق نخواهد شد.

بر این اساس ، به خاطر موفقیت در برنامه ها و رسیده به اهداف عالى ، لازم است از خداوند درخواست كنیم به ما توفیق دعا عنایت نماید، تا رسیدن به هدف هاى مهم و ارزنده براى ما امكان پذیر و آسان شود.

قال رسول الله (ص ): كسى كه به دعا توفیق یابد، بدبختى ندارد. وقتى خدا توفیق خود را براى دعا فراهم نموده ، علامت آن است كه درهاى رحمت را به روى او گشوده است . امام جواد (ع ) مى فرماید: (4)

المۆ من یحتاج الى توفیق من الله و واعظ من نفسه و قبول ممن ینصحه. (5)

انسان مۆ من به سه چیز محتاج است :

1- توفیقى كه از جانب خداوند به دست آورد.

2- از طریق نفس خویش ، موعظه گر خود باشد.

3- نسبت به كسى كه او را نصیحت مى كند، حالت قبول و پذیرش داشته باشد.

بنابراین ، توفیقى الهى یكى از نیازهاى هر فرد مۆ من است ، تا به كمك آن ، به تصمیم و اراده ى خود جامه ى عمل بپوشاند؛ لذا باید از خداوند بزرگ درخواست توفیق نماییم ، تا ما نیز از توفیقات الهى كه نصیب مردان خدا شده است ، بهره مند شویم .

در دعاهاى بسیارى به این مساءله (توفیق ) اشاره شده است :

1- در دعاى پس از نماز جعفر طیار (ع ) مى خوانیم :

اللهم انى اءسالك توفیق اهل الهدى و اعمال اهل التقوى. (6)

خدایا! از تو توفیق اهل هدایت و رفتار اهل تقوا را درخواست مى كنم .

2- از امام حسن عسكرى (ع ) در تفسیر قول خداوند (صراط الذین انعمت علیهم ) نقل شده كه فرمودند:

قولوا اهدنا الصراط الذین انعمت علیهم بالتوفیق لدینك و طاعتك.(7)

بگویید: ما را به راه آنان كه نعمت بر آنها بخشیده اى ، به وسیله ى توفیق براى قبول دین تو و اطاعت تو هدایت فرما!

خلاصه اینكه ، یكى از راه هاى كسب توفیق (دعا) خواستن از خداوند است . باید از صمیم دل دست به دعا برداشت و از پروردگار مهربان و درخواست موفقیت براى رسیدن به مقاصد عالى را كرد. توجه داشته باشید پس از آنكه توفیق دعا پیدا شد، باید دست به تلاش و كوشش زد، وگرنه دعاى شما نوعى استهزا و تمسخر به شمار مى آید.

حضرت رضا (ع ) مى فرمایند:

من ساءله التوفیق و لم یتهجد فقد استهزء بنفسه. (8)

كسى كه از خداوند داشتن توفیق را مساءلت نماید، ولى كوشش نكند، خود را به تمسخر گرفته است .

——————————————————————————–
منابع:

جهاد اكبر، ص 233.

دعاى روز عرفه .

نهضت امام خمینى .

وسائل الشیعه .

مرحوم حرانى ، تحف العقول ، ص 457.

بحار الانوار، ج 91، ص 198.

بحار الانوار، ج 24، ص 10.

بحار الانوار، ج 78، ص 356.

بر گرفته از کتاب كلید سعادت