مدرسه علمیه حضرت قاسم بن الحسن(ع) تهران

ذات اقدس الهي در قرآن كريم فرمود هيچ كس گناه نمي‌كند مگر اينكه با يك شرك مرموز، مستور و خفيّ همراه است ﴿وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُم بِاللَّهِ إِلّا وَهُم مُشْرِكُونَ﴾ يعني اكثر مؤمنين، مشرك‌اند.
امام معصوم(عليه السلام) درباره اينكه چگونه طبق اين آيه مؤمن،مشرك مي‌شود فرمود: همين كه مي‌بينيد مي‌گويند: «لولا فلان لهلكت» و مانند آن اين يك شرك ربوبي است؛ و یا مي‌گويند: اگر فلان كس نبود ما از بين مي‌رفتيم، اگر فلان كس نبود اين بيمار شفا پيدا نمي‌كرد اگر فلان كس نبود اين مشكل حل نمي‌شد. فرمود: اين يك شرك مستور است بايد گفت: خدا را شكر كه به وسيله فلان شخص مشكل ما را حل كرد چون اشخاص و اشياء هر چه هست و هر كه هست در نظام توحيد ربوبي مجاري فيض خدايند. خداي سبحان با اين مجاري به انسان احسان مي‌كند. پس هيچ موجودي در برابر خدا نيست كه ما بگوييم اول خدا دوم فلان شخص يا اگر فلان شخص نبود مشكل ما حل نمي‌شد ﴿وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُم بِاللَّهِ إِلّا وَهُم مُشْرِكُونَ﴾
اين بيان نوراني امام(سلام الله عليه) در تفسير آيه به عنوان تمثيل است و نه تعيين؛ چرا که يك وقت است آيه منحصراً در يك مورد است مثل آيه تطهير و آيه مباهله كه منحصراً براي اهل بيت است. آيه ﴿الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ﴾ كه منحصراً براي جريان غدير است اينها انحصار خاص دارد كه مشخص است، يك وقت هم آيه يك اصل كلي و مطلب كلي را بيان مي‌كند و امام(سلام الله عليه) مصداقي از مصاديق آن آيه را بيان مي‌كند اينجا به عنوان تمثيل خواهد بود يعني به عنوان مثال است نه به عنوان تعيين كه منحصراً اين باشد.
حضرت آیت الله جوادی آملی،درس اخلاق17/12/91