مدرسه علمیه حضرت قاسم بن الحسن(ع) تهران

چکیده

یکی از مهم­ترین راه­های ارتباط بین خالق هستی و انسان، دعا و مناجات است. مناجات یکی از اقسام دعاست و به حالتی گفته می­شود که انسان با خدای خویش به نجوا می­نشیند. در فرهنگ اصیل اسلامی، گزاره­های تربیتی فراوانی در قالب دعا و مناجات بیان شده است. یکی از ارزشمندترین مناجات­های رسیده از اهل بیت علیهم السلام، مناجات خمس عشره است. این مناجات از زبان مبارک امام سجاد علیه السلام صادر شده است و مشتمل بر پانزده محور در خور توجه و پر محتواست. این مناجات، علاوه بر اعتبار محتوایی دارای اعتبار سندی نیز می­باشد. از مهم­ترین فرازهای این مناجات نورانی، «مناجات العارفین» است. این مناجات، دستورالعمل جامع امام معصوم برای رسیدن به یک عرفان حقیقی و پایدار است. از مهم­ترین فرمایشات امام در این متن، اشاره به مواردی چون: قاصر بودن زبان از ثنای حق، عجز عقل و فروماندن ابصار از شناخت ذات خداست. آن جناب عارفان را با ویژگی­هایی از قبیل: رسوخ شوق ایمان در قلب، محبت الهی و مکاشفه معرفی می­کنند. معرفت خدا، ثمرات شیرینی مثل: گوارایی یاد خدا، سیر فکر و اندیشه به سوی حق و قرب الهی دارد. عارفان از خداوند می­خواهند از آستان حق طردشان نکند و ایشان را در زمره­ی بندگان خاص و مخلص درگاهش قراردهد. نکته مهمی که در این مناجات به چشم می­خورد این است که بندگان هرگز نمی­توانند به شناخت ذات و کنه خدا نایل شوند. اما شناخت صفات حق، ناممکن نیست، گرچه باید توجه داشت معرفت اوصاف خدا از رهگذر شناخت ائمه معصومین به عنوان بندگان برگزیده الهی و واسطه­های فیض، میسر می­گردد. قابل ذکر است که داده­های اولیه این تحقیق به روش کتابخانه­ای گردآوری شده و با بهره جستن از روش توصیفی  تدوین شده است.

واژگان کلیدی: دعا، مناجات العارفین، مناجات خمس عشره، امام سجاد علیه السلام.

پژوهشگر : زینب قالیباف

جهت مطالعه کامل تحقیق به مؤسسه آموزش عالی حوزوی حضرت قاسم بن الحسن(علیهماالسلام) مراجعه فرمایید.