مدرسه علمیه حضرت قاسم بن الحسن(ع) تهران

اهمیت گزینش همسر و آثار مترتب بر آن و نقش مرد و زن در تکامل و سعادت فردی و اجتماعی و نمودهای ازدواج موفق از اموری است که باید در هر ازدواج مورد بررسی قرار گیرد.

۱. اسلام و ايمان

يكي از شرايط انتخاب همسر كه در واقع شريك زندگي است، اسلام و بُعد مذهبي - عقيدتي فرد مي باشد. زن و مرد مي بايست در اين امر هم فكر و هم عقيده باشند و اگر يكي از آن ها مشرك باشد، عقد و ازدواج آن ها باطل خواهد بود.

قرآن كريم، به صراحت اين مطلب را بيان مي كند و مي فرمايد: مرد مسلمان هرگز حقّ ندارد با زن مشرك ازدواج كند،‌ همين طور از ازدواج زنان مسلمان با مردان كافر منع كرده است؛ همچنین اين نكته را يادآوري كرده كه ازدواج مردان مسلمان با كنيزانِ مسلمان بهتر از ازدواج با زنان آزاده ي مشركۀ می باشد؛ همين طور ازدواج زنان مسلمان با بردگان مسلمان بهتر از ازدواج با مردان مشرك است: «و َ لا تَنْكِحُوا الْمُشْرِكاتِ حَتَّي يُؤْمِنَّ وَ لَأَمَةٌ مُؤْمِنَةٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِكَةٍ وَ لَوْ أَعْجَبَتْكُمْ وَ لا تُنْكِحُوا الْمُشْرِكِينَ حَتَّي يُؤْمِنُوا وَ لَعَبْدٌ مُؤْمِنٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِكٍ وَ لَوْ أَعْجَبَكُمْ» (۱)

با زنان مشرك ازدواج نكنيد، تا اين كه ايمان بياورند و كنيز با ايمان از زن مشرك بهتر است، اگرچه آن زن مشرك (از لحاظ زيبايي) ماية شگفتي شما باشد و به مردان مشرك زن ندهيد تا اين كه ايمان بياورند و غلام با ايمان از مرد آزاد مشرك بهتر است، اگرچه آن مرد مشرك ماية شگفتي شما باشد.

در ادامه نیز، حكمت حرمت ازدواج با مشركان را بيان كرده و مي فرمايد:«… أُولَئِكَ يَدْعُونَ إِلَي النَّارِ…» (۲)

آن ها به آتش دوزخ مي خوانند. چرا كه مسير مشرك يك مسير انحرافي است، مسيري است كه به ظلمت، تباهي و جهنم ختم مي شود.

در مقابل آن ها، مسير افراد مؤمن، بهشت، رحمت، مودّت و غفران است: «وَ اللَّهُ يَدْعُوا إِلَي الْجَنَّةِ وَ الْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ» (۳)

در آيه شريفه، دعوت خداوند و مسير او به جاي دعوت و مسير افراد مؤمن بیان شده است، اين به این خاطر است كه همه دعوت مؤمنين، بلكه تمام شئون زندگي آن ها در مسير خداوند تبارك و تعالي است.

مسير افراد مؤمن با مسير افراد مشرك تفاوت اساسي و فاحشي دارد، مسير فكري، عقيدتي و رفتاري آن ها مختلف است، حال چگونه با ازدواج كه يك وحدت و يگانگي لازم دارد و همراه با رحمت و مودّت است، جمع شود.

بنابراين يگانگي و وحدت كه در ازدواج مطرح است با اختلاف عقيده و مذهب هرگز جمع نخواهد شد، نه تنها در دين و مذهب مي بايست يكي باشند، بلكه در اخلاق هم باید در يك مسير و در يك جهت حركت كنند.

به همين جهت است كه در روايات تأكيد شده كه زن و مرد بايد «كُفو»«هم شأن» يكديگر باشند و كُفو مؤمن را افراد مؤمن و با ايمان دانسته است.

از پيامبر اكرم صلّي اللّه عليه و آله و سلّم، سؤال شد كه كُفو چيست و چه كساني كُفو يكديگر هستند؟. حضرت فرمود: حضرت فرمودند: برخى از مؤمنين كفو بعضى ديگر مى‏باشند.
«فَقَالُوا وَ مَنِ الْأَكْفَاءُ فَقَالَ الْمُؤْمِنُونَ بَعْضُهُمْ أَكْفَاءٌ» (۴)

۲. هم سنخ بودن در پاكدامني

از نظر قرآن كريم، فطرت و طبيعتِ پاكي كه به گناهان آلوده نشده، طالب پاكي است. چنين فطرت و طبیعتي جز مجذوب پاكي نمي شوند و جز پاكي را به خود جذب نمي كند: الْخَبِيثاتُ لِلْخَبِيثِينَ وَ الْخَبِيثُونَ لِلْخَبِيثاتِ وَ الطَّيِّباتُ لِلطَّيِّبِينَ وَ الطَّيِّبُونَ لِلطَّيِّباتِ(۵)

زن هاي پليد براي مردهاي پليد و مردهاي پليد براي زن هاي پليد و زنان پاك براي مردان پاك و مردان پاك براي زنان پاكند.

مراد از خبيث بودن كه دسته اي از زنان و مردان را متّصف به آن كرده است يا طيب بودن دسته ديگر، همان جنبه هاي عفّت و ناموسي است و لاابالي بودن نسبت به تقيّدات مذهبي، اخلاقي و ناموسي است اين معناي اوّلي آيه است، امّا از نظر ملاك و علت، معناي وسيعي دارد كه منحصر به آلودگي و پاكي جنسي نيست، بلكه هرگونه ناپاكي فكري، عملي و زباني را شامل مي شود.

۳. تواضع، توبه، عبادت خداوند، اطاعت فرمان خدا

قرآن كريم، در سوره ي تحريم، شش وصف براي همسران خوب اشاره كرده و مي فرمايد: … مُسْلِمَاتٍ مُؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَيِّبَاتٍ وَأَبْكَارًا(۶) همسراني مسلمان، مؤمن، متواضع، توبه كار، عابد، اطاعت كننده ي فرمان خدا … .

شخصي كه مي خواهد خانه و خانواده مسلمان و با ايماني را بنا نهد، بايد قبل از هر چيز همسر مسلمان و پاكدامني را برگزیند در غیر این صورت بناي خانواده استوار نخواهد بود خیلی زود، بنيان و اساس آن سست، ناپايدار، متزلزل و آسيب پذير مي گردد.

۴. ايمان و عمل صالح

قرآن کریم می فرماید: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثي وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَياةً طَيِّبَةً» (۷)
هر كس (از مرد يا زن) كار شايسته كند و مؤمن باشد، به طور قطع او را با زندگي پاكيزه اي حيات (حقيقي) می بخشيم.

۵. تقوا

خداوند کریم در جای دیگر می فرماید: «يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَ أُنْثي وَ جَعَلْناكُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ» (۸)

اي مردم! ما شما را از مرد و زن آفريديم و شما را ملّت ملّت و قبيله قبيله گردانيديم تا با يكديگر شناسايي متقابل حاصل كنيد، هر آينه گرامي ترين شما نزد خدا پرهيزگارترين شماست.

۶-عفیف

امام صادق عليه السّلام، در روايتي درباره ي همسر خوب مي فرمايد: هرگاه كسي از شما قصد ازدواج كرد، سزاوار است دو ركعت نماز بخواند و خدا را بخواند كه همسري عفيف، امين، با ديانت، متواضع و حافظ ناموس و اسرار… نصيب وي نمايد.»(۹)

بنابراین دين مبين اسلام، در انتخاب همسر، فوق العاده توجّه داشته و پيروان خود را به دقّت و احتياط لازم دعوت نموده است.

پاورقی:

۱. بقره:۲۲۱
۲. بقره: ۲۲۱
۳. بقره: ۲۲۱
۴. علل الشرائع، ج‏۲، ص: ۵۷۸
۵. نور:۲۶
۶. تحريم: ۵
۷. نحل:۹۷
۸. حجرات:۱۳
۹. التهذيب، ج۷، ص ۴۰۷، باب ۳۵، حديث۱