مدرسه علمیه حضرت قاسم بن الحسن(ع) تهران

كدام روايت در توصيف نماز، بالاتر و بالغ تر است؟
روايت «رزام» در كتاب «فلاح السائل» (1) در اوصاف نماز؛ ولى ما روايت نقد مى خواهيم نه نسيه. هم چنين عبارتِ:«تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَآءِ وَ الْمُنكَرِ» (2)؛ (نماز، انسان را از كار زشت و ناپسند باز مى دارد.) در قرآن در وصف نماز ذكر شده هم چنين جمله ى:«وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ» (و مسلّما ياد خدا بزرگ تر است.) در قرآن آمده است. اين جمله شايد به اين معنا باشد كه: «ذِكْرُاللّه  فىِ الصَلاةِ أَكْبَرُ مِنْ ذِكْرِهِ فى غَيْرِها.» (3) ياد خدا در نماز از ياد خدا در غير آن بالاتر و بزرگ تر است. يا اين كه: «أَلصَّلاةُ فى أَنَّها ذِكْرُاللّه  أَكْبَرُمِنْ غَيْرِها.» نماز از لحاظ ذكر خدا بودن از غير آن بالاتر و بزرگ تر است.

در هر حال، بنده از ميان عبارات مرويّه در توصيف و شأن نماز بالاتر از «أَلصَّلاةُ مِعْراجُ الْمُؤْمِنِ.» (4)؛ (نماز، معراج و وسيله ى ترقّى و عروج مؤمن است) نديده ام. مجلسى ثانى(5) اين روايت را به عنوان ارسالِ مُسَلَّم آورده است، در منظومه ى سيّد بحرالعلوم ـ رحمه اللّه  ـ نيز آمده است: «مِعْراجُ كُلِّ مُؤْمِنٍ مُسْتَيْقِنٍ.» نماز، معراج هر مؤمن اهل يقين است. بنابر نقل شيخ مفيد ـ رحمه اللّه  ـ ، مرحوم صدوق در كتابى اين حديث را نقل كرده، و شرحى براى اين حديث دارد ظاهرا به نام «رساله ى اختصاص». امّا اين كه آيا خودش اين رساله را نوشته يا از صدوق ـ رحمه اللّه  ـ نقل مى كند، معلوم نيست. در هر حال، اگر عدم وجود اين حديث در كتاب «وسائل الشيعة» موجب عدم اعتبار آن باشد، بايد گفت: تمام مستدركات باطل است، بلكه بنده رواياتى را در برخى اصولى كه صاحب مستدرك الوسائل( 6) از آن نقل كرده نظير عوالى اللّئالى ديده ام كه در خود مستدرك در همان باب نقل نشده است.

1. ر.ك: فلاح السّائل، ص 23؛ مستدرك الوسائل، ج 4، ص 91؛ بحارالانوار، ج 47، ص 185؛ ج 81، ص 250.

2. سوره ى عنكبوت، آيه ى 45.

3. ر.ك: مستدرك الوسائل، ج 3، ص 80؛ بحارالانوار، ج 79؛ ص 206.

4.ر.ك: بحارالانوار، ج 79، ص 247 و 303؛ و ج 81، ص 355، بيان مرحوم مجلسى ـ رحمه اللّه 

5.مؤلّف كتاب شريف «بحارالانوار» و تأليفات ديگر، محدّث بزرگوار محمّد باقر بن محمّد تقى اصفهانى مجلسى (1037 ـ 1110).

6.محدّث بزرگوار، حسين بن محمّد تقى طبرى نورى ـ رحمه اللّه  ـ (؟ ـ 1320).