مدرسه علمیه حضرت قاسم بن الحسن(ع) تهران

تنها 6 روز… تا اکمال دین باقی است

سه‌شنبه دوازدهم ذی‌الحجّة سال دهم هجری قمری، 21 اسفند سال دهم هجری شمسی، دوازدهم مارس سال 632 میلادی

امروز آخرین روز توقّف در مِنا است و آخرین مراحل حج در حجّه الوِداع به پایان خواهد رسید.

پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله‌ امروز یکی از تکالیف مهمّ خود را در این سفر- که آموزش عملی اعمال و مناسک حجّ ابراهیمی به مسلمانان است- تمام و کمال به پایان می‌رسانند و در هر مورد واجبات و مستحبّات آن را برای مردم بیان می‌فرمایند. بدین ترتیب اعمال حج به پایان خواهد رسید.

پس از پایان مراسم حج، دستور الهی بر پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌ چنین نازل می‌شود:

« نبوّت تو به پایان رسیده و روزگارت کامل شده است. اسم اعظم و آثار علم و میراث انبیا را به علیّ ‌بن ابی‌طالب بسپار که او اوّلین مؤمن است. من زمین را- بدون عالِمی که اطاعت من و ولایتم با او شناخته شود و حجّت بعد از پیامبرم باشد- رها نخواهم کرد.»1

یادگار انبیا، صُحُف آدم و نوح و ابراهیم(ع)، تورات و انجیل، عصای موسی(ع)، انگشتر سلیمان(ع) و سایر میراث‌های ارجمند- که فقط در دست حُجج الهی است و نزد انبیای پیشین و اوصیای ایشان دست به دست گشته و هم اکنون نیز خاتم انبیا صلی‌الله علیه و آله حافظ آن است- اینک باید به وصیّ آن حضرت منتقل گردد.

پیامبر صلی الله علیه و آله، امیرمؤمنان علیه السلام را فرا می‌خواند و مجلسی خصوصی ترتیب می‌دهد تا ودایع الهی را به آن حضرت بسپارد.

 بدین‌سان به اعجاز نبوی، میراث هزاران سالة انبیا(ع) به حضرت امیرمؤمنان علیه السلام سپرده می‌شود و این امانت‌ها از مولای متّقیان به امامان بعد انتقال می‌یابد… و اینک در دست مبارک آخرین حجّت پروردگار حضرت بقیه الله ارواحناله‌الفدا است.

1. بحارالانوار/28/ص96 و 37/ص202 و 40/ص216

دوشنبه یازدهم ذی‌الحجّة سال دهم هجری قمری، 20 اسفند سال دهم هجری شمسی، یازدهم مارس سال 632 میلادی

روز یازدهم از ماه ذی‌الحجّه روز ستیز با شیطان است. پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله و یارانشان در پس اعمالی که دیروز در مِنا انجام داده‌اند، دیشب را در این وادی بیتوته کرده‌اند و اینک به رَمْیِ جَمَرات سه‌گانه، به نشانة نفرت از شیطان مشغول‌اند.

امیرمؤمنان مبارزه با شیطان را چه زیبا، به تمامی اهل ایمان می‌آموزد و به راستی تنها اوست که لیاقت اِمارت بر مؤمنان را دارد!

از 70 کشته قریش در بدر، او به تنهایی نیمی از بزرگان شرک را به خاک هلاکت می‌نشاند. در اُحد، یازده پرچم‌دارِ سپاه شیطان را به زانو در ‌می‌آورد. خندق یادآور ضربتی است که از عبادت إنس و جن تا روز قیامت برتر است. خیبر حکایت از مبارزة یک تنة آن شهسوار اسلام در برابر شیاطین یهود دارد؛ آنگاه که ضربت او کلاهخود و دستار سرِ پهلوانِ یهود “مَرْحَب” را تا به دندان دو نیم می‌کند و صدای آن ضربت تا دور دست شنیده می‌شود و نوید پیروزی را با خود به پیشگاه پیامبر صلی‌الله علیه و آله می‌رساند.

آنک… امیرالمؤمنین علیه السلام است که به جنگ می‌رود و پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله چنین خطابش می‌کند:

«یا علی، به پیش رو که جبرئیل از راست تو، میکائیل از جانبِ چپ تو، عزرائیل در جلویت و اسرافیل در پشت سرت قتال می‌کنند و نصرت الهی بالای سرِ توست و دعای من از پی، تو را همراهی می‌کند.»1

1. مدارک علمای شیعه: بحارالانوار/21/ص18 و برخی مدارک از اهل سنّت: مسند احمد/1/ص199، کنزالعمّال، ذخائر العقبی، مستدرک الصحیحین

تنها 8 روز… به برترین عید اسلام باقی است

یک‌شنبه دهم ذی‌الحجّة سال دهم هجری قمری،19 اسفند سال دهم هجری شمسی، دهم مارس 632 میلادی

امروز روزی پرخاطره است. روزی که بوی بندگی خالص ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام را با خود دارد. روزی که قرن‌ها پیش، پدر و پسری، سرافراز از امتحانی بزرگ، مدال افتخار به سینه آویختند و عید بزرگ اضحی و آیین ذبح قربانی، با ایثار آنان و هدیه بهشتی جبرئیل به یادگار ماند.

امروز پیامبر صلی‌الله علیه و آله و همراهانش در مِنا قربانی می‌کنند. پس از آن، پیامبر صلی‌الله علیه و آله پیروان خویش را مخاطب قرار داده می‌فرمایند: «چند صباحی بیش از عمر من باقی نمانده است. اگر در فردای روزگار نباشم، این برادرم علی است که  در مقابل گمراهان خواهد ایستاد.» سپس آنان را به امانت‌داری توصیه کرده می‌افزایند:

«من دو چیز گران‌بها در میان شما به امانت می‌گذارم که اگر به این دو چنگ زنید، هرگز گمراه نخواهید شد: کتاب خدا و عترتم، یعنی اهل بیتم». این گفتار درخشان پیامبر خدا، به عنوان “حدیث ثقلین” جاودانه در تاریخ مسلمانان باقی ماند.1

در اوّلین روزهای هجرت پیامبر صلی الله علیه و آله به مدینه، به امر آن حضرت مهاجران و انصار پیمان اخوّت و برادری با یکدیگر می‌بندند و رسول اکرم صلی‌الله علیه و آله برای هر یک از کسانی که در مسجد النّبی حاضر شده‌اند، برادری معیّن می‌فرمایند. امیرالمؤمنین علیه السلام در آن میان تنها می‌ماند؛ برای او برادری تعیین نشده است. در این هنگام با دیدگانی اشک‌آلود به حضور پیامبر می‌رسد: «برای هر یک از یاران خویش برادری تعیین کردید، ولی میان من و کسی پیمان اخوّت برقرار نفرمودید!» در این لحظه پیامبر خدا کلامِ تاریخی خود را- که مبیّن مقام و موقعیّت آن سرور راستان است-  ایراد می‌فرمایند:

«أنتَ أخی فی الدُّنیا وَ الآخِرَه وَ الَّذی بَعَثَنی بِالحَقِّ ما أخَّرْتُکَ إلّا لِنَفسی.»2

«تو در این جهان و سرای دیگر برادر من هستی. به خدایی که مرا به حق برانگیخته است، من تو را، جز برای خود نگاه نداشتم.»

این مظلوم بزرگ تاریخ به زودی در مصیبتِ فراق برادر خواهد گریست… ای کاش مولا را تنها همین یک مصیبت می‌بود… او باید در فراق بانوی دو سرا نیز بگرید.

1. برخی مدارک از اهل سنّت: مستدرک الصحیحین/3/ص109، خصائص نسایی/ص21 (هر دو مدرک صریحاً اشاره دارد که حدیث فوق در غدیرخم نیز بیان شده است)

2. مدارک علمای شیعه: بحارالانوار/38/ص336 و برخی مدارک از اهل سنّت: مستدرک الصحیحین/3/ص14، ریاض

تنها 9 روز… به عید الله الأکبر باقی است

شنبه نهم ذی‌الحجّة سال دهم هجری، 18 اسفند ماه سال دهم هجری شمسی، نهم مارس سال 632 میلادی

امروز، روز خودشناسی، روز بازخوانیِ کرده‌ها و ناکرده‌ها، روز اعتراف به گناهان و راز و نیاز با خداوند و روز معرفت نسبت به حجّت خداست. امروز، روز عرفه است و جایی که ما از آن سخن می‌گوییم، صحرای عرفات.

عرفات در روزگار ما، مشخص‌ترین مکانی است که حجّت خدا و جانشین پیامبر‏، مهدی موعود عجّل الله تعالی فرجَهُ الشّریف در آن حضور می یابند و به جمع حاجیان گرما می‌بخشند . با آن حضور مقدّس،  اگر حاجیان رسول خدا صلی الله علیه و آله را در کنار خود نبینند، مولای متّقیان را نیابند، وجود امام مجتبی را احساس نکنند، زمزمة دعای سیّد الشهدا را نشنوند و امام سجاد را و حضرت باقر را و… به حق که حجّشان ناتمام است.

عجب صحرایی است عرفات و عجب روزی است عرفه!

در چنین روزی، پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله تا طلوع آفتاب در مِنا حضور داشتند و سپس به عرفات تشریف فرما شدند. نیک که بنگریم در محلّی به نام “ نمره” خیمة رسول الله را خواهیم دید و چون در سخنان حضرتش دقّت کنیم، بوی خدا حافظی خواهیم شنید. آفتاب عمر حبیب خدا صلی الله علیه و آله اندیشة غروب دارد و واپسین سفر این سفیر الهی با ابلاغ آخرین تکالیف رسالتش سپری می‌شود.

پیامبر برگزیده صلی الله علیه و آله دغدغه‌ای بزرگ در سینه دارد. می‌داند که باید در واپسین روزهای حیات، جانشینِ خود را به مردم بشناساند. جبرئیل در شامگاه روز قبل، بار دیگر پیام معبودش را به وی ابلاغ کرده است که اگر چنین نکند گویی رسالتش را به انجام نرسانیده است

روزهایی سخت و حسّاس در پیش است و پیام‌آورِ امینِ الهی باید که برای رسانیدن پیام کردگارش دلهای رمیدة پیروان را آماده سازد. همین دیشب بود که صدای حضرتش گفتار جبرئیل را برای مؤمنان فریاد می‌کرد:

«خوشبختی واقعی و تمامی سعادت و نیک بختیِ حقیقی، از آنِ کسی است که علی را در زندگی و پس از مرگش دوست بدارد.»1

1.مدارک علمای شیعه: بحارالانوار/39/صص257 و 274 و برخی مدارک مربوط به اهل سنّت: مجمع الزوائد هیثمی/9/ص132، کنزالعمّال/6/ص400، فضائل الصحابه بیهقی، ذخایرالعقبی علی بن سلطان

تنها 10 روز… به عید سعید غدیرخم باقی است

جمعه هشتم ذی‌الحجّة سال دهم هجری قمری، 17 اسفند سال دهم هجری شمسی، هشتم مارس 632 میلادی

امروز روز تَرْویه است. ترویه به معنای ذخیره کردن آب است و چون باید برای توقّف در عرفات و بیتوته در مشعرالحرام و نیز اعمال خاصّ مِنا، حجّاج به فکر ذخیرة آب باشند، به آن “یوم الترویه” گفته‌اند. این نام از حجّ ابراهیم و اسماعیل علیهما السلام به یادگار مانده است؛ چراکه جبرئیل به ایشان توصیه کرد تا برای عرفات و مشعر و مِنا آب با خود بردارند. در این روز از حجّ وداع بود که پیامبر صلی‌الله علیه و آله به همراه تمامی همراهان از مکّه خارج شدند و از راه مِنا به سوی عرفات رهسپار شدند.

رسول خدا صلی‌الله علیه و آله به هنگام احرام بستن در ذی‌الحُلَیْفه بیش از شصت قربانی با خود آورده بودند. از همین رو، بعد از اتمام اعمال طواف و سعی در مکه همچنان تا اعمال عرفه و مِنا در احرام باقی ماندند. امیرالمؤمنین علیه السلام و دیگر کسانی که قربانی با خود داشتند نیز، چنین کردند، اما کسانی که قربانی با خود نداشتند و همگی در مکّه از احرام خارج شده بودند- به غیر از تعدادی به ظاهر مسلمان که به تکلیف عمل نکردند- امروز دوباره به قصد حجّ تمتّع احرام بستند و در کنار پیامبر صلی‌الله علیه و آله به راه افتادند.

 مکّه، در واپسین ماه‌های عمر رسالت، یادآور خاطراتی از سالهای آغازین دعوت نبوی است که در آن، پیامبر خدا صلی‌الله علیه و آله همانند این سفر، به ابلاغ وصایت علوی مأمور بودند. در دعوت نزدیکان خود، دست مولا امیرالمؤمنین علیه‌ السلام را- در حالی که عمر آن حضرت حدّاکثر 13 سال بود- گرفته، فرمودند:  

«إنَّ هذا أخی و وصیّی و خَلیفَتی فیکُم، فَاسمَعوا لَه وَ أطیعوهُ.»1

«به راستی که این جوان، برادر من، وصیّ من و خلیفة من در میان شماست. پس به سخنانش گوش فرا دهید و اطاعتش کنید.

1. مدارک علمای شیعه: بحارالانوار، ارشاد شیخ مفید، تفسیر مجمع البیان و برخی مدارک مربوط به اهل سنّت: مسند احمد/1/ص159، تاریخ طبری، خصائص نسایی، کنزالعمّال

تنها 11 روز… به عید الله الأکبر باقی است

پنج‌شنبه هفتم ذی‌الحجّة سال دهم هجری قمری، 16 اسفند ماه سال دهم هجری شمسی، هفتم مارس سال 632 میلادی

مکّه همچنان پذیرای میهمان عزیز خویش است و میهمان بزرگ در بیم و اندیشة رسالتی که برگردن دارد؛ از سویی باید که اعمال حج را مو به مو به انجام رساند و مسلمانان را با مناسک حج آشنا کند و از سویی دیگر، به بزرگترین و حسّاس‌ترین تکلیف خود در این سفر جامة عمل بپوشاند.

چه چیز رسول خدا صلی‌الله علیه و آله را این چنین اندیشناک کرده است؟ مگر از چه چیزی بیم دارد که این چنین از فرجام پیروان خود احساس خطر می‌کند؟ نیک بنگریم و در لابه‌لای خیل همراهان او بگردیم تا دریابیم که کدام اندیشه پیامبر صلی‌الله علیه و آله را می‌آزارد؟

می‌دانیم که حضرتش به هنگام خروج از مدینه به قصد مکّه بیش از شصت قربانی به همراه داشت و کسانی نیز در قافله بودند که با خود قربانی به مکّه آورده بودند. به فرمان پیامبر صلی‌الله علیه و آله، این گروه باید بعد از انجام اعمال خود در مکّه، تا سر بریدن قربانی در مِنا به حال احرام باقی می‌ماندند؛ اما تکلیف آنان که با خود قربانی نیاورده بودند نیز روشن بود. آنان می‌بایست بعد از سعی صفا و مروه از احرام  خارج می‌شدند و برای عزیمت به عرفات دوباره احرام می‌بستند. این وظیفه و تکلیف شرعی آنان بود که پیامبر صلی‌الله علیه و آله به آنان ابلاغ فرموده بودند.

دریغا… که بودند کج اندیشانی که علیرغم تأکید پیامبرشان، جاهلانه راه خود رفتند و در احرام ماندند! آنان لب به اعتراض گشودند: «روا نیست پیامبرمان در احرام باشد و ما به کارهایی مشغول شویم که با خروج از احرام بر ما حلال شده است؟»1 گویی بیش از پیامبر خدا، از دین و تکلیف خبر داشتند!

به‌ راستی، این کج اندیشان چگونه در برابر تکالیف مهمّ الهی سر تسلیم فرود خواهند آورد؟

1. مدارک علمای شیعه: بحارالانوار/21/ص391، اصول کافی و برخی مدارک مربوط به اهل سنّت: مسند احمد/1/ص50 و سنن ابی داود در حاشیة شرح زرقانی بر مؤطای مالک