مدرسه علمیه حضرت قاسم بن الحسن(ع) تهران

چکیده

انسانِ نیازمند، همواره به دنبال منبعی غنی و جاودان است تا بتواند از رهگذر تمسک به آن منبع لایزال، خواسته‌‌هایش را تأمین کند. خداوند متعال، این موجود بی‌همتا، وسیله‌ای به نام «دعا» در فراروی آدمی نهاده تا بدین سبب مخلوقش را در مسیر حیات یاری رساند. دعا، عرصه‌ی راز و نیاز و اظهار تذلّل و عبودیت و در یک کلام «افتقار» به درگاه آن بی‌نیاز بی‌نظیر است. در این میان، هدایتگران بشر به ویژه ائمه معصومین و علی الخصوص حضرت امام سجاد علیه السلام، ادعیه‌ی فراوانی عرضه نموده‌اند که «مناجات خمسه عشر» یکی از ارزشمندترین آنهاست. این میراث پُر بهای شیعی مشتمل بر پانزده مناجات پر نغز است که «مناجات المفتقرین» یکی از آنهاست. امام علیه السلام برای خداوند به عنوان «مُفتَقَر» حقیقی انسان، ویژگی‌هایی چون: جبران‌کنندگی نقایص مُفتَقِرین، امنیت‌بخشی، مُلک و سلطنت و ذوالفضل بودن را برشمرده،‌ سپس برخی از درخواست‌های مفتقرین را عرضه می‌دارند، چون: انحصار درخواست خاضعانه از خدا، اختصاص تضرّع و ابتهال به درگاه حق و درخواست تداوم از خالق بی‌همتا. نکته قابل توجه این است که «افتقار» صفتی است که با «مخلوقیت» موجودات، به ویژه انسان، حتی به عنوان «اشرف مخلوقات» عجین شده است و در مقابل، خداوند متعال به عنوان تنها هستی‌بخش عالم، صفتی چون «صمدانیت» را به یدک می‌کشد و همین امر، دلالت بر عینیت صفات الهی با ذات حق‌تعالی می‌کند. داده‌های اولیه این نوشتار به روش کتابخانه‌ای گردآوری شده با بهره‌گیری از روش توصیفی تدوین گشته است.

واژگان کلیدی: دعا، مناجات المفتقِرین، مناجات خمسه عشره، امام سجاد علیه السلام

پژوهشگر : فهیمه سادات مؤذنی

جهت مطالعه کامل تحقیق به مؤسسه آموزش عالی حوزوی حضرت قاسم بن الحسن(علیهماالسلام) مراجعه فرمایید.