نقش زنان در فرهنگ سازی حادثه عاشورا - بخش پنجم
بخش پنجم:
ویژگی های زنان عاشورایی الگویی برای زنان امروز
ابتدا ویژگى هاى زن عاشورایى و سپس درس هایى را که زن امروز از زن کربلایى مى آموزد، مى آوریم.
الف) انسان ساز و جامعه ساز
زن عاشورایى با پیروى از زینب علیهاالسلام ، باید انسان ساز و جامعه ساز باشد. زینبى که با خطبه هاى آتشین خود، افزون بر رسوا کردن حکومت بنى امیه، افکار عمومى را روشن کرد و جرقه نهضت هاى بعدى همچون قیام توابین را زد.
او نمونه والاى یک همسر و یک خواهر است. در خانه، مسئول تربیت فرزندان و در جامعه، مسئول سرنوشت مردم. بذر اندیشه اسلامى و انقلاب برادرش، حسین علیه السلام از دامن او پراکنده شد، رویید و به بالندگى رسید.
ب) پویایی و مشارکت در عرصه هاى اجتماعى
زنِ الهام گرفته از عاشورا، در تمامى عرصه هاى علمى، اقتصادى، اجتماعى و سیاسى حضورى فعال و پویا دارد. همچون زینب کبرا علیهاالسلام که عالمه مدینه و پاسخ گوى پرسش هاى دینى زنان بود. به گواه تاریخ، خانه وى در مدینه، محل مراجعه یتیمان و نیازمندان بود و خودش در سرنوشت سازترین فرازهاى تاریخ اسلام حضورى سربلند و کارآمد داشت.
از حضور زنان در عاشورا درمى یابیم که زن مى تواند در پیچیده ترین صحنه هاى اجتماعى، حضورى جدى و سازنده داشته باشد.
ج) عزت طلب
فریاد آزادى خواهى و عزت طلبىِ زن سربلند و تربیت یافته در مکتب عاشورا، پایه هاى حکومت طاغوت را مى لرزاند و ترسى دهشتناک در جان انسان هاى خودکامه مى اندازد. فریاد عزت طلبى زنِ تربیت یافته در مکتب عاشورا، پرده رسوایى ستمگران را کنار مى زند و بساط ستم را درهم مى چیند.
د) پرورش دهنده شهید
زن عاشورایى، دختر شهید، مادر شهید، خواهر شهید و عمه شهید است. زینب علیهاالسلام ، فرزند نوجوان خود را در اوج احساسات و عواطف مادرانه، راهى جنگى مى کند و یقین دارد بازگشتى در آن نیست. او معتقد است که در مبارزات سیاسى باید فعالانه شرکت کرد و آنجا که اسلام در خطر است، باید از فرزند و شوهر، برادر و احساسات زنانه دست کشید.
ه) باحجاب
زن در مکتب عاشورا، در عین حضور در عرصه هاى مختلف، پاک دامنى خود را با سلاح عزت و شجاعت حفظ مى کند. از دشمن هیچ نمى خواهد جز اینکه آنها را در معرض دید مردم قرار ندهد و حجاب آنها را ندرد….
و) بنده خدا
در دیانت زن عاشورایى همین بس که شب ها را به عبادت مى گذراند و روزها را روزه مى گیرد و در فرداى عاشورا، نماز شب خود را نشسته مى خواند.
ز) بردبار
تاریخ، صبورتر از زن عاشورایى ندیده است. زنى که در یک نیم روز، برادرانش، پسرانش و… به شهادت برسند و او بردبارى پیشه کند. زینب کبرا علیهاالسلام ، گنجینه دار رنج است و وارث بیت الاحزان فاطمه علیهاالسلام . صبر او در آن فاجعه انسانى، سرمشقى است براى تمامى زنان جهان. آن هنگام که در کنار جسد برادر با حفظ تعادل و ثبات روحى از خداوند خواست این قربانى کم را از او بپذیرد، اوج بردبارى او بود.
ح) مهربان و باصلابت
زن عاشورایى هنگام دلدارى اسیران داغ دار، مظهر عطوفت و دریاى مهربانى است و آن هنگام که قرار است طبل رسوایى یزید را در کوفه و شام به صدا در آورد، مردانه تر از تمام مردان جهان، خطبه اى توفنده مى خواند.
ط) جسارت در برابر باطل
زن عاشورایى با سرمشق قرار دادن زینبى که بى محابا به مجلس یزید پا مى گذارد، شجاعانه مى ایستد و صریح و بلیغ سخن مى گوید. رسواکننده سرکشان و افشا کننده ماهیت دشمنان است. صلابت بى نظیر وى در صفحات تاریخ، همه اندیشمندان را متحیر مى سازد.
مدیریت پویا و غیراحساسى در شرایط بحرانى
زن عاشورایى، مدیریت بحران را خوب بلد است؛ زیرا تربیت یافته مکتبى است که در آن، زینب علیهاالسلام ، کاروان مجروح و داغ دیده اسیران را با قدرت روحى بالا سرپرستى کرده و هم درد آنان است.
وى حامى امام حاضر است. نماد زنى شجاع، مدبّر و شایسته که به ظاهر اسیر و دست به زنجیر و در واقع، آزاد و آزاده اى شجاع و مدبر است. زن عاشورایى تربیت یافته در مکتب زینب علیهاالسلام نیز در دوران معاصر در هشت سال جنگ، همچون کوهى استوار، جاى خالى همسر شهیدش را براى فرزندان پر مى کند و سرپرست خانواده مى شود و به خوبى از عهده تمامى مسئولیت هاى سنگین زندگى برمى آید.
د) ادامه دهنده حماسه و حماسه آفرین
حسین، حماسه کربلا را آفرید و زن عاشورایى از غروب عاشورا تا آخرالزمان، پیام آور این حادثه بزرگ انسانى و حماسه سازى دوباره است. حماسه اى که در آن، رهبرى نهضت خونین برادر در سرزمین بیگانه، جنگ تبلیغى با تحریف گران پیام هاى عاشورا، دل جویى از کودکان و زنان داغ دیده، مقابله با بى رحم ترین دژخیمان زمان، تحمل سختى و اسارت عزیزان و گرسنگى و خستگى طاقت فرسا در آن موج مى زند.
ه) مبلّغ دین و پاسدار ارزش هاى اسلامى
زن عاشورایى، زن تربیت یافته اى است که حامل و مبلّغ دین و ارزش هاى دینى است. وى نه تنها فرهنگ دینى را خوب مى شناسد، بلکه زبان گویاى آن است. وى ترویج دین را از خانواده اش آغاز مى کند و فرزندانى پرورش مى دهد که عاشقانه در راه پاسدارى از ارزش هاى دین جانبازى مى کنند.
زن امروز
زن امروز مشتاقانه به دنبال الگویى است که فراگیر باشد.
زن عاشورا الگویى است براى انسان امروز که به کشف افق هاى بسیار متنوع، از هزار توى هستى دست یافته است.
زن امروز باید به گونه اى تربیت شود که براى رویارویى با بحران هایى همچون جنگ یا بحران هاى فرهنگى یا اقتصادى، دانش، قدرت تحلیل، تطبیق، مدیریت و بردبارى لازم را داشته باشد.
زن امروز باید تربیت شود هم براى خانه و خانواده و هم براى مشارکت اجتماعى فعال و سازنده؛ هم براى دوران صلح و هم براى دوران جنگ؛ هم براى شرایط محاصره اقتصادى و هم براى توسعه پایدار؛ هم براى تربیت کودکان و هم براى حضور جدى در معرکه رقابت هاى علمى، فرهنگى، فن آورى و نیز حضور آگاهانه و مقتدرانه در فرآیند «جهانى شدن».
زن امروز به پیروى از سفیر کربلا آن گاه که مى خواهد مقاصد سیاسى اجتماعى خود را مطرح سازد، باید صداقت پیشه کند و روى سخنش با مردم باشد و مردم را متوجه مسئولیتشان در برابر کردارشان بسازد.
زن امروز باید در مسیر تسلیم و رضاى الهى گام بردارد و در سخت ترین مصیبت ها جز زیبایى نبیند که این، آخرین منزل سالکان الى اللّه است.
زن امروز با الگوگیرى از زنان عاشورایى، موظف است در اصلى ترین هسته اجتماع؛ یعنى خانواده، بسترى مناسب براى رشد و بالندگى همسر و فرزندان فراهم آورد.
منابع:
1- مقاله نقش زنان در نهضت عاشورا (فاطمه جهانبخش زاده)، منابع استفاده شده در این مقاله: ( الفباي فكري امام حسين، محمدرضا صالحي كرماني ، چاپ مشعل آزادي، 1351، تهران- امام حسين آفتاب انقلاب اسلامي ، محمد محمدي اشتهاردي ، انتشارات سازمان تبليغات اسلامي ، 1376-حماسه حسيني ، ج1 ، مرتضي مطهري ، انتشارات صدرا ، 1379- حماسه حسيني ، ج3 ، مرتضي مطهري ، انتشارات صدرا ، 1375- جامع‌ترين مقتل موضوعي به زبان فارسي ، محمد بن سليمان تنكابني ، دفتر نشر معارف اسلامي قم-ره توشه راهيان نور (متون آموزشي طرح هجرت / 23) ، مركز آموزش مبلغين، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي ، سال 1378- زنان قهرمان ، ج2 ، احمد بهشتي ، انتشارات آيين جعفري ، 1368- زنان نامدار در قرآن، حديث و تاريخ ، ج2 ، احمد بهشتي ، انتشارات سازمان تبليغات اسلامي ، 1368- زنان نمونه ، علي شيرازي ، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي ، 1378-قيام حق ، محمد علي شرقي ، ج1 ، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي قم،1368- ويژه‌نامه گلستان قرآن ، دورة جديد، شمارة 60 ، ويژه نامه نمايشگاه حضرت سيدالشهدا- فرهنگ عاشورا ، جواد محدثي ، انتشارات معروف ، 1374. )
2- جایگاه زنان در حادثه عاشورا (فاطمه احمدوند)
3- http://hoghogh.porsemani.ir (سایت حقوق)
4- سایت تبیان
5- مقاله زنان عاشورایی (حسین دوستی)، منابع استفاده شده در این مقاله: (امام حسين و ايران، كورت فريشلر، ترجمه و اقتباس: ذبيح الله منصوري، انتشارات‌جاويدان، چاپ چهارم، بهمن 1358 - ام سلمه، علي محمد علي دخيّل، ترجمه: دكتر فيروز حريرچي، مؤسسه انتشارات‌اميركبير، تهران، 1361 - ام كلثوم، علي محمد علي دخيّل، ترجمه: صادق آئينه وند، مؤسسة انتشارات اميركبير،تهران، 1361 -پژوهشي پيرامون بارگاه حضرت زينب، محمد حسنين سابقي، ترجمه: عيسي‌سليم پور اهري، دفتر نشر نويد اسلام، قم، 1378 - پيام آور عاشورا، سيدعطاءالله مهاجراني، انتشارات اطلاعات، تهران، چاپ‌چهارم1376 - تاريخ اسلام در عصر امامت امام حسين و امام حسن8، مركز تحقيقات اسلامي‌نمايندگي ولي فقيه در سپاه، ناشر: آموزش عقيدتي وزارت جهادسازندگي، 1371 - تاريخ طبري (ج 6)، به تصحيح محمد روشن، نشر نو، تهران1368 - چهره زن در آئينه تاريخ، مرتضي فهيم كرماني، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، تهران - حديقه السعدا، ملا محمد فضولي - حسين آنكه هرگز تسليم نشد، محمد رشاد، پاورقي روزنامه مهد آزادي، تبريز،1379 -حماسه سازان عاشورا، مصطفي اسرار، ناشر: سزآرنگ، تهران، چاپ اول 1378 - حماسة حسيني (ج1)، استاد مرتضي مطهري، انتشارات صدرا، تهران، چاپ‌بيستم1372- خلافت و ملوكيت، الامام ابوالاعلي المودودي، مطبعة دارالمرويه، منصوره،1983م - خاندان وهب، نوح الدين ضياء، دفتر نشر فرهنگ اسلامي - داستان زنان قهرمان، گروه تاريخ اسلام مركز بررسي و تحقيقات واحد آموزشي‌عقيدتي ـ سياسي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، ناشر: انتشارات پيام آزادي،1367 - درسهائي از زندگي زنان نامدار در قرآن و حديث و تاريخ، (ج 1 و 2)، دكتراحمدبهشتي - رياحين الشريعه، شيخ ذبيح الله محلاتي، دارالكتب الاسلاميه شيخ محمد آخوندي،تهران، 1369- زينب بانوي قهرمان كربلا، عاشيه بنت الشاطي، ترجمه: حبيب پايچيان و مهدي‌آيت‌الله زاده نائيني، مؤسسه اتشارات اميركبير، تهران، چاپ چهاردهم، 1367 - سكينه دختر امام حسين(ع)، علي محمد علي دخيل، ترجمه: دكتر فيروز حريرچي، مؤسسه انتشارات اميركبير، تهران، 1361 - سلام بر حسين، محمود منشي، سازمان انتشارات اشرفي، چاپ پنجم، 2535 - سردار كربلا (ترجمه العباس)، سيد عبدالرزاق موسوي المقرّم، ترجمه: ناصر پاك‌پرور، ناشر: مؤسسه الغدير، چاپ دوم 1371 - عبدالله عفيف، نوح الدين ضياء، دفتر نشر فرهنگ اسلامي - فاطمه دختر امام حسين(ع)، علي محمد علي دخيل، ترجمه: صادق آئينه وند،انتشارات اميركبير، تهران، 1361 - مسلم بن عقيل، مرتضي مدرسي چهاردهي، انتشارات مجله ماه نو،تهران،1344ش - مقتل الحسين(ع)، السيد عبدالرزاق الموسوي المقرم، بيروت، دارالكتب الاسلامي،1979م - ياران كوچك امام حسين(ع)، سيداحمد موسوي وادقاني، انتشارات قدياني، چاپ‌اول، 1377 )
6- مقاله نقش زن در قیام عاشورا (سیده ارغوان حیدری)، منابع استفاده شده در این مقاله: (مرتضى مطهرى، حماسه حسينى، ج 1، ص 289 - ر . ك: سيد بن طاووس، لهوف، ص 165 - ر . ك: هاشم معروف الحسنى، جنبشهاى شيعى در تاريخ اسلام، ص 522; حسين عماد زاده، حضرت زينب كبرى، ص 150 - فاطمه رجبى، زن در حماسه كربلا، ص 70 - محمد بن جرير طبرى، تاريخ طبرى، ج 7، ص 3055 - حاج شيخ عباس قمى، نفس المهموم (ترجمه فارسى)، ص 478- محمد بن جرير طبرى، همان، ص 3080; حاج عباس قمى، منتهى الآمال، ج 1، ص 433 - حسين عمادزاده، همان، ص 307 - هاشم معروف الحسنى، همان، ص 522 - حاج شيخ عباس قمى، منتهى الآمال، ج 1، ص 344 - ر . ك: هاشم معروف الحسنى، همان، ص 528- ر . ك: سيد بن طاوس، لهوف، ص 178; على نظرى منفرد، قصه كربلا، ص 438 . )
7- مقاله زنان و نهضت حسینی (مرضیه مشكورى)، منابع استفاده شده در این مقاله:( صحیفه نور. ج9. ص57 و ج 14. ص 265 ، عوالم (امام حسین) ص3 و 4 ، حیاة الامام الحسین، ج3، ص 387 )
