نقش زنان در فرهنگ سازی حادثه عاشورا - بخش پنجم
بخش پنجم:
ویژگی های زنان عاشورایی الگویی برای زنان امروز
ابتدا ویژگى هاى زن عاشورایى و سپس درس هایى را که زن امروز از زن کربلایى مى آموزد، مى آوریم.
الف) انسان ساز و جامعه ساز
زن عاشورایى با پیروى از زینب علیهاالسلام ، باید انسان ساز و جامعه ساز باشد. زینبى که با خطبه هاى آتشین خود، افزون بر رسوا کردن حکومت بنى امیه، افکار عمومى را روشن کرد و جرقه نهضت هاى بعدى همچون قیام توابین را زد.
او نمونه والاى یک همسر و یک خواهر است. در خانه، مسئول تربیت فرزندان و در جامعه، مسئول سرنوشت مردم. بذر اندیشه اسلامى و انقلاب برادرش، حسین علیه السلام از دامن او پراکنده شد، رویید و به بالندگى رسید.
ب) پویایی و مشارکت در عرصه هاى اجتماعى
زنِ الهام گرفته از عاشورا، در تمامى عرصه هاى علمى، اقتصادى، اجتماعى و سیاسى حضورى فعال و پویا دارد. همچون زینب کبرا علیهاالسلام که عالمه مدینه و پاسخ گوى پرسش هاى دینى زنان بود. به گواه تاریخ، خانه وى در مدینه، محل مراجعه یتیمان و نیازمندان بود و خودش در سرنوشت سازترین فرازهاى تاریخ اسلام حضورى سربلند و کارآمد داشت.
از حضور زنان در عاشورا درمى یابیم که زن مى تواند در پیچیده ترین صحنه هاى اجتماعى، حضورى جدى و سازنده داشته باشد.
ج) عزت طلب
فریاد آزادى خواهى و عزت طلبىِ زن سربلند و تربیت یافته در مکتب عاشورا، پایه هاى حکومت طاغوت را مى لرزاند و ترسى دهشتناک در جان انسان هاى خودکامه مى اندازد. فریاد عزت طلبى زنِ تربیت یافته در مکتب عاشورا، پرده رسوایى ستمگران را کنار مى زند و بساط ستم را درهم مى چیند.
د) پرورش دهنده شهید
زن عاشورایى، دختر شهید، مادر شهید، خواهر شهید و عمه شهید است. زینب علیهاالسلام ، فرزند نوجوان خود را در اوج احساسات و عواطف مادرانه، راهى جنگى مى کند و یقین دارد بازگشتى در آن نیست. او معتقد است که در مبارزات سیاسى باید فعالانه شرکت کرد و آنجا که اسلام در خطر است، باید از فرزند و شوهر، برادر و احساسات زنانه دست کشید.
ه) باحجاب
زن در مکتب عاشورا، در عین حضور در عرصه هاى مختلف، پاک دامنى خود را با سلاح عزت و شجاعت حفظ مى کند. از دشمن هیچ نمى خواهد جز اینکه آنها را در معرض دید مردم قرار ندهد و حجاب آنها را ندرد….
مفهوم حقيقى انتظار چيست؟
مفهوم حقيقى انتظار چيست؟
پاسخ: يکى از مهمترين وپر ارزشترين وظايف وتکاليف شيعه در عصر غيبت موعود جهان مساله انتظار است. انتظار در لغت به معناى (انتظار کشيدن ومراقب بودن) است، ومعمولا به حالت کسى گفته مى شود که از وضع موجود ناراحت است وبراى ايجاد وضع بهترى تلاش مى کند. مثلا بيمارى که انتظار بهبودى مى کشد، يا پدرى که در انتظار بازگشت فرزندش از سفر است، از بيمارى وفراق فرزند ناراحتند وبراى وضع بهترى مى کوشند. بنابراين مسئله انتظار حکومت حق وعدالت مهدى (عليه السلام) وقيام مصلح جهانى، در واقع مرکب از دو عنصر است: عنصر نفى وعنصر اثبات؛ عنصر نفى همان بيگانگى با وضع موجود، وعنصر اثبات خواهان وضع بهتر بودن است.
با توجه به معناى لغوى انتظار، گاهى چنين تصور مى شود که (وظيفه ما، در دوران غيبت، تنها آن است که به انتظار روزى بنشينم که امام منتظر (عليه السلام) بيايد، کفر را از بين ببرد واسلام ومسلمين بتوانند در سايه قيام او در امن وامان زندگى کنند. وما، در دوران زندگانى خود، به منظور برقرار کردن حکومت اسلامى، در تمام زمينه ها به ويژه در امور سياسى، هيچ گونه مسئوليت دينى براى قيام نداريم، چرا که برقرار ساختن حکومت همه جانبه اسلامى، وظيفه امام منتظر (عجل الله فرجه) است، پس ما اکنون مکلف به قيام نيستيم).
بعضى خيال کرده اند که اين عقيده شيعه است وبا اين گونه توهم هاى بى جا، اعتقاد شيعه به امام زمان (عليه السلام) را که فکرى سازنده وانقلابى است به انديشه اى تخدير کننده تبديل کرده اند تا به بهانه هاى واهى خود را از زير بار مسئوليت قيام، بر ضد باطل بيرون کشند…
نقش زنان در فرهنگ سازی حادثه عاشورا - بخش چهارم
بخش چهارم:
معرفی زنان عاشورایی
معرفي زنان عاشورایی را به سه مرحله تقسيم كردهايم :
الف) قبل از عاشورا
ب) در جريان حماسة عاشورا
ج) بعد از عاشورا
الف ـ حضور بانوان قبل از عاشورا
1- فاطمه
پدرش حسین بن علی بن ابی طالب(ع) و مادرش اماسحاق دختر طلحه بن عبیدالله تیمیه است. فاطمه، در واقعه عاشورا به همراه همسرش حسن مُثَنّی، حضور داشت. و همسرش جزو مجروحان واقعه کربلا بود.
فاطمه به همراه دیگر اعضاى خاندان امام حسین(ع)، به اسارت به کوفه و شام برده شد.برخی از ماجراهای هجوم به خیمهها و دوران اسارت اهل بیت پیامبر(ص) از او نقل شده است. میان او و یزید در دربار شام سخنانى رد و بدل گردید.
2- همسر حبيب بن مظاهر
امام حسين(ع) بعد از حركت از مدينه و به دنبال رسيدن نامههاي سران و بزرگانو شيعيان، به دوستان خود نامه هاييفرستاد.
وقتي نامه امام(ع) به حبيب بن مظاهر ـ در كوفه ـ رسيد، همسرش به او گفت:«تورا به خدا اي حبيب. در ياري حسين(ع) كوتاهي مكن«.
حبيب براي آزمايش همسرش گفت: «چگونه بروم، كه از يتيم شدن فرزندان خودميترسم«.
زن گفت: «آيا سخن رسول خدا(ص) را در حق حسين بن علي(ع) و برادرشفراموش كردهاي كه فرمود: اين دو فرزند من، دو سيد جوانان بهشتند! حال فرزند رسولخدا از تو ياري خواسته و تو جواب نميدهي؟»
و هنگامي كه حبيب آماده رفتن به كربلا بود گفت: «اي حبيب، تورا به خدا قسم،اگر به خدمت حسين شرفياب شدي، به نيابت از من دست و پايش را ببوس وسلام مرابه حضورشان برسان«.
3- امّ خلف
او همسر مسلم بن عوسجهاست كه از كوفه، به همراه خانوادهاش به طور مخفيانهخود را به كربلا رساندند. ملامحمد فضولي در اثر بزرگ خود، مسلم بن عوسجه راآذربايجاني دانسته و شرح دلاوريها و شهادت او را به زبان شعر تركي آوردهاست.
4- ماريه
ماريه بنت منقذ يكي از بانوان شهر بصره است كه به امام علي(ع) ارادتميورزيد. او خانهاش را در بصره، محل تجمع شيعيان قرار داده بود. ابن زياد كه تازه بهحكومت كوفه منصوب شده بود، به حاكم بصره نوشت كه مراقب رفت و آمدهايي كه به آنخانه ميشود، باشد. زيرا ميترسيد كه شيعيان بصره از آن خانه به طرفداري امامحسين(ع) برخيزند. يزيد بن ثبيط ـ از اشراف بصره و از شاگردان ابوالاسود فقيه و نحويمشهور ـ كه به آن خانه رفت و آمد ميكرد، از ماجرا مطلع شد و پيش از آن كه دست گيرشود، به همراه دو تن از فرزندانش و سه تن از غلامانش از بصره به قصد مكه خارج شد وموقعي به حومه مكه رسيد كه امام حسين(ع) مكه را به قصد كوفه ترك كرده بود. به دنبالامام حسين(ع) شتافت و در منزل ابطح به امام ملحق گرديد.
مؤلف رياحين الشريعه (در جلد 4، ص 326) از اين زن قهرمان، به نام سعديه بنتمنقذ عبديه ياد ميكند…
نقش زنان در فرهنگ سازی حادثه عاشورا - بخش سوم
بخش سوم:
ابعاد حضور زنان در نهضت عاشورا
نقش زنان در حادثه خونبار عاشورا از ابعاد گوناگونى برخوردار است كه به بعضى از آنها اشاره مىشود:
1- مشاركت در جهاد
شركت در جبهه پیكار و همدلى با نهضت مردانه امام حسین(ع) و مشاركت در ابعاد مختلف آن، از جلوههاى این حضور است. از همكارى طوعه در كوفه با نهضت مسلم و همراهى همسران برخى از شهداى كربلا گرفته تا اعتراض و انتقاد برخى همسران سپاه كوفه به جنایتهاى شوهرانشان مثل خولى نمونههایى از این دست است.
2- آموزش صبر
روحیه مقاومت و تحمل زنان در مقابل شهادت مردان اسلام در كربلا از درسهاى نهضت عاشورا بود كه اوج این صبورى در رفتار زینب كبرى(س) جلوهگر شد. آموزش صبر و مقاومت حماسه عاشورا در زنان آگاه و مبارز متجلى شده و در طول جنگ تحمیلى زنان مبارز و فداكار انقلاب اسلامى ایران نشان دادند كه آموزش صبر و مقاومت را از شیر زنان كربلا به خوبى آموختهاند.
3- پیام رسانى
افشاگرى جنایات یزیدیان چه در سفر اسارت و چه پس از بازگشتبه مدینه، به معناى پاسدارى از خون شهدا بود. افشاگرى بانوان به دو صورت، خطبه و گفتگوهاى پراكنده صورت پذیرفت، و اگر پیام رسانى زینب كبرى(س) و بقیه زنان نبود، امروز حماسه عاشورا به این روشنى براى شیعه تجلى نمىكرد و چه بسا آن واقعه عظیم عقیم مىماند.
4- روحیه بخشى
یكى از مسایل مهمى كه در هر جنگى مورد توجه بوده است، روحیه جنگاوران است و زنان این مهم را بر عهده داشتند چه در جنگهاى صدر اسلام و چه در جنگهاى دیگر.
در كربلا نیز حضور تشویقآمیز زنان در جبهه به رزمندگان روحیه مىبخشید و همسران و مادران شهدا آنها راتشویق به یارى امام معصوم مىكردند، مانند…
نقش زنان در فرهنگ سازی حادثه عاشورا - بخش دوم
بخش دوم:
نقش زنان در قیام عاشورا تحت سه عنوان «زنان قبل از عاشورا» و «زنان در جریان عاشورا» و «زنان پس از عاشورا»
نقشهاي زنان در نهضت عاشورا
نقش اول ـ تبيين حقيقت قيام: قيام و مسافرت امام حسين از مكه به سوي كوفه،براي جنگ با بني اميه نبود، بلكه براي نهي از منكر، تغيير بدعتها، اصلاح كار امت وآشكار ساختن حق و حقيقت بود.
همراه آوردن بانوان، نظر به اوضاع و احوال و عوامل طبيعي آن روز ، اين مطلب راتأييد ميكند كه حركت امام حسين از حجاز به سوي عراق به سبب دعوتنامههايي بودكه رجال بزرگ اهل كوفه به او نوشته بودند و خواستار سفر امام به كوفه بودند بر حسبوظيفة ديني به دستياري و تشريك مساعي اهل كوفه، احكام و حقايق اسلام را ترويجكنند. وجود بانوان در اين مسافرت حاكي از ا´ن بود كه حضرت، دعوت كوفيان را از صميمدل قبول كرده و با زن و فرزند به طرف آنها رهسپار گرديده است و خيال حيله و دورنگي وفرار در كار نبوده است. اين معني در تهييج اشخاصي كه به وعدههاي خود وفا نكردند، اثرمهمي داشت.
نقش دوم ـ تعيين حد فداكاري در راه دين: طبق آيات و روايات مختلف، مسلماندر راه دين و حفظ آن بايد از مالو جان خويش بگذرد. امام حسين عملاً اين مطلب را بهعموم مردم تعليم داد. براي اين كه فطرت بشري طوري آفريده شده كه در بيشتر وقتهااز جانبازي و كشته شدن خود چندان وحشتي ندارد، اما هنگاميكه متوجه شد در صورتتسليم نشدن، زن و بچهاش گرفتار خواهند شد، در برابر دشمن تسليم ميگردد و اعتذارمينمايد.
امام حسين در كربلا در شرايط سختي قرار گرفته بود. او و خانوادهاش، با ياران كم ونبودن آب و آذوقه، در ميان سي هزار دشمن محاصره شده بودند. ناله و پريشاني خواهرانو دخترانش او را متأثر ميسازد و مكرر از طرف دشمن به او تسليم شدن در برابر يزيدپيشنهاد ميشود. با اين همه تا آخرين لحظه، عزت و شهامت خود را حفظ كرد، به خواريو ننگ ، تن نداد و در برابر ستمكاران سر تسليم فرود نياورد.
روز عاشورا كه به تدريج نشانههاي گرفتاري بانوان ظاهر ميشد، آنان را به صبردعوت ميكرد و به ثواب اجرهاي پروردگار اميدوارمي ساخت. امام حسين با اين رفتار وگفتار، ارزش و اهميت دين را بيان نمود و به تمامي مسلمانان درس دينداري داد.
نقش سوم ـ گريه و ناله: خاندان امام حسين در جاهاي مختلف و حساس طوريناله و گريه نمودهاند كه حتي دشمنان را هم منقلب و متأثر ساختهاند. اين گريهها آن روزمانند شعله سوزاني بود كه بر خرمن هستي و كاخهاي بيداد حكومت بني اميه ميافتاد ونابودش ميكرد. شهادت امام حسين و ياران وي با آن وضع رقت بار، آنقدر مردم را متاثرنميكرد كه نالهها و گريههاي بانوان، مردم را تحت تاثير قرار ميداد. ناله و گرية بانوان درروز عاشورا، مجلس ابن زياد و يزيد و ساير جاها پس از واقعه كربلا گوياي يك نسيم جانافزا و حيات بخشي بود كه هر ساعت بر پيكره اين نهضت عظم ميدميد، بر افروختهترميكرد و درهمه جا ا´ن را زنده نگه ميداشت و نميگذاشت نفوذ بني اميه آن را از بين ببردوبي اثر نمايد. در شهر كوفه، شام، مدينه وبين راهها با گريهها و نالههاي جان سوزخود،طوري شهادت و واقعة عاشورا را مجسم ميساختند، گويا مردم آن واقعة اسف بار راديدند…
نقش زنان در فرهنگ سازی حادثه عاشورا - بخش اول
موضوع: نقش زنان در فرهنگ سازی حادثه عاشورا
برای بررسی نقش زنان در فرهنگ سازی حادثه عاشورا، مطالب را در چند بخش مطرح می کنیم:
بخش اول: اشاره ای مختصر به جایگاه زنان در صدر اسلام و آغاز حرکت امام و راز همراهی زنان با کاروان
بخش دوم: نقش زنان در قیام عاشورا تحت سه عنوان «زنان قبل از عاشورا» و «زنان در جریان عاشورا» و «زنان پس از عاشورا»
بخش سوم: ابعاد حضور زنان در نهضت عاشورا
بخش چهارم: معرفی زنان عاشورایی
بخش پنجم: ویژگی های زنان عاشورایی الگویی برای زنان امروز
بخش اول:
اشاره ای مختصر به جایگاه زنان در صدر اسلام و آغاز حرکت امام و راز همراهی زنان با کاروان
مقدمه
حدود 1400 سال پيش در سرزميني به نام كربلا، در ميان ريگزارهاي خشك وبدون حيات، واقعهاي شكل گرفت كه با درخشش خود به ابديت پيوست؛ «واقعة عاشورا»،رهبر آن كسي جز «حسين بن علي» نبود، حسيني كه آيين ظلم و ستم را درهم كوبيد.
امام حسين (ع) براي نجات انسانها به پاخاست و قيام كرد و در اين راه حتيخاندان خود را هم به استقبال شهادت فرستاد. در كاروانِ حسين فقط يك عده سربازنظامي شركت نداشت، بلكه كارواني عاشق بودند از زن و مرد، پير و جوان، كودك وبزرگسال، كه ماجراي فداكاريها و جان فشانيهاي هركدام در تاريخ به جا مانده است.
به راستي امام حسين خوب ميدانست كه از مجراي تجهيزات نظامي، قدرتدرهم كوبيدن آن دستگاه پر قدرت و جبار را ندارد، ولي نقشه امام حسين (ع) برايرسيدن به هدف والاي خود، چيز ديگري بود. نقشة او، به تصوير كشيدن فداكاري وجانبازي و شجاعت افراد كاروان بود و شعار آنها «هيهات مِنَ الذِّلَه«.
در اين ميان، اگر نبود صبر و بردباري زنان هنگام مصائب و داغ عزيزانشان و اگرنبود پشتيباني و حمايت همه جانبه (لفظي و عملي) آنان از همسران و فرزندان خود وتشويق آنان به حمايت از مولاي خود تا سر حد جان، عاشورا به كجا ميانجاميد؟
به راستي نهضت عاشورا را بدون رشادتها و شجاعتها و بردباريهاي بزرگبانوي كربلا، «زينب»، چگونه ميتوان وصف نمود؟ آن گاه كه زنان با…